Historia – Katalog publikacji nr 1

Włodzimierz Batóg, Protesty studentów uniwersytetów Ivy League przeciw wojnie wietnamskiej 1965 – 1970, 2008, 348 s., format B5, ISBN 978-83-7133-356-9, cena 42,00 zł

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie i przeanalizowanie protestów studenckich na przykładzie wybranej grupy ośmiu uczelni, określanych potocznie jako Ivy League, w latach 1965 – 1970, a więc od momentu uaktywnienia się studenckiego ruchu protestu przeciw wojnie wietnamskiej do bezprecedensowego strajku młodzieży i pracowników uczelni w maju 1970 r. Przedmiotem badań autora są wydarzenia, które pozostawały w bliskim lub bezpośrednim związku z wyrażanym niezadowoleniem z prowadzonej przez USA polityki zagranicznej. Obiektem rozważań jest porozumienie uniwersytetów Brown, Columbia, Cornell, Dartmouth College, Harvard, Princeton, Uniwersytetu Pensylwanii i Yale, położonych odpowiednio w Providence (Rhode Island), Nowym Jorku, Ithace (Nowy Jork), Hanoverze (New Hampshire), Cambridge (obok Bostonu), Princeton (New Jersey), Filadelfii i New Haven (Connecticut), noszących oficjalną nazwę Ivy Group, a potoczną – Ivy League. Przedstawiając protesty studenckie, określane często jako „niepokoje”, „rozruchy”, „zamieszki” (student unrest), autor przyjął za nie formy sprzeciwu zawierające elementy otwartego buntu wobec uznanej władzy, w tym wypadku uniwersytetu lub administracji federalnej, charakteryzujące się zdecydowanym wyrazem negatywnych poglądów młodzieży wobec konkretnej sprawy. Najczęściej był to strajk okupacyjny, polegający na zajęciu budynku lub pomieszczeń uniwersyteckich. „Protest” z kolei określał sytuację, w której te same poglądy wyrażone zostały w mniej dynamiczny sposób, ograniczając się do pikiet, kolportażu ulotek lub pokojowych demonstracji. Treść pracy ujęta została w siedem rozdziałów zatytułowanych kolejno:

I. Początki kontestacji w uczelniach amerykańskich na tle zmian politycznych i społecznych w USA, 1960 – 1965.II. Umiarkowane protesty antywojenne na uniwersytetach Ivy League, 1965 – 1969.III. Kontrowersje wokół współpracy uczelni z kompleksem militarno-przemysłowym, 1965 – 1970.IV. Przeciw służbie wojskowej, 1966 – 1969.V. Studenci Ivy League wobec Korpusu Szkolenia Oficerów Rezerwy, 1967 – 1970.VI. Maj 1970 – protest przeciw prezydentowi i wojnie wietnamskiej.VII. Konsekwencje i dziedzictwo „Ruchu”, 1970 – 1972.

Krzysztof Bracha (red.), Antiphonarium Kielcense. Antyfonarz kolegiaty kieleckiej (ok. 1372 r.). Wydanie fototypiczne z komentarzem, 2020,  732 s., format 34,0×23,5 cm, ISBN 978-83-7133-780-2, 978-83-8144-387-6, cena 300,00 zł

Nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Jana Kochanowskiego oraz Wydawnictwa „Jedność” ukazała się wyjątkowa publikacja – fototypiczna edycja rękopisu Antyfonarza kieleckiego z ok. 1372 r., bezcennej księgi liturgicznej przechowywanej w skarbcu Bazyliki Katedralnej w Kielcach pw. Wniebowzięcia NMP, w wyjątkowej, przepięknie zdobionej szacie edytorskiej.

Antyfonarz kielecki jest jednym z najstarszych i najcenniejszych polskich rękopisów liturgicznych, zawierającym tekst Oficjum o Świętym Stanisławie autorstwa Wincentego z Kielc wraz z hymnem Gaude Mater Polonia. Został przepisany ok. 1372 r. (być może krótko przed tą datą?) na zlecenie i z fundacji kanonika kieleckiego i kustosza krakowskiego Mikołaja syna Goworka (Goworkowica).

Antyfonarz utożsamiany jest przede wszystkim z prymarnym przekazem rękopiśmiennym Oficjum o św. Stanisławie, do którego należy słynny hymn Gaude Mater Polonia.

Hymn Gaude Mater Polonia do czasów bitwy pod Grunwaldem i popularyzacji Bogurodzicy spełniał funkcję pieśni ojczyźnianej (carmen patrium). Śpiewamy go do dziś podczas inauguracji roku akademickiego we wszystkich polskich uczelniach.

Inicjatorem projektu wydania Antyfonarza kieleckiego był profesor Krzysztof Bracha, badacz średniowiecza. Antyfonarz jest pięknym darem Uniwersytetu Jana Kochanowskiego dla mieszkańców regionu i środowiska naukowego w roku jubileuszowym obchodów 50-lecia powołania do życia kieleckiej uczelni. Młoda uczelnia oddaje tym samym szacunek starej historii, która stała się także cząstką dziejów lokalnych, przeszłości godnej pamięci. Warto dodać, że jubileusz Uniwersytetu Jana Kochanowskiego zbiega się w czasie z rocznicą 850-lecia powstania kolegiaty kieleckiej.

Krzysztof Bracha red., Debaty świętokrzyskie Vol. 3/2020, „200 lat kasaty Świętego Krzyża. Kasata opactwa benedyktyńskiego ze Świętego Krzyża na Łyścu w 1819 r., Przyczyny, przebieg i konsekwencje”. Materiały z konferencji odbytej na Św. Krzyżu w dniach 31.05-1.06.2019 r., 2020, 302 s., format B5, ISBN 978-83-7133-871-7; 978-83-60777-85-5, cena 50,40 zł

Teksty w niniejszej publikacji są pokłosiem odbytej konferencji „200 lat kasaty Świętego Krzyża. Kasata opactwa benedyktyńskiego ze Świętego Krzyża na Łyścu w 1819 r., Przyczyny, przebieg i konsekwencje”, która odbyła się na Św. Krzyżu w dniach 31.05-1.06.2019 r. Tematyka konferencji dotyczyła szeroko pojmowanej problematyki genezy i następstw edyktu kasacyjnego aż do czasów współczesnych. To, co definiuje współczesny obraz klasztoru i jego miejsca w krajobrazie religijnym i kulturowym regionu, jest nadal powiązane z decyzją sprzed 200 lat i jej konsekwencjami.  Te zmieniające się w ciągu ostatnich dwóch stuleci losy opactwa z jednej strony: likwidacja konwentu, dewastacja budynków klasztornych, utrata archiwum, skarbca, biblioteki, zmiana budynków na funkcje więzienne, świeckie, dywersyfikacja majątku i strata części zabudowań oraz próby laicyzacji miejsca w czasach PRL, a z drugiej: ożywcze i dające nadzieję na dalsze funkcjonowanie manifestacje patriotyczne w okresie narodowej irredenty, sprowadzenie Misjonarzy Oblatów MN i powolna odbudowa prestiżu klasztoru, to tematyka wielowątkowa i godna pogłębionej refleksji naukowej.

Dominika Burdzy, Beata Wojciechowska (red.), Bractwa religijne w średniowieczu i w okresie nowożytnym (do końca XVIII w.), 2014, 422 s., format B5, ISBN 978-83-7133-598-3, cena 57,75 zł

Spis treści

Wstęp, s. 9

CZĘŚĆ PIERWSZA BRACTWA RELIGIJNE W EUROPIE

• Aliaksandra Valodzina, Obsiny „pauperes catholici” i „pauperes reconciliati” w ramkach rieligioznogo pobjoma wtoroj polowiny XI – pierwoj XIII wieka , s. 19
• Yulia Rodionova, Community of Franciscan Tertiary in Foligno (Italy) in the Second Half of the 13th Century, s. 33
• Piotr Wróbel, Rzemieślnicze bractwa religijne w Dubrowniku (Raguzie) i ich znaczenie w XIII-XV wieku, s. 39
• Johnny Grandjean Gogsig Jakobsen, Friends of the Friars – Confraternal Relations of the Dominican Order in Medieval Scandinavia, s. 53
• Hana Pátková, Brotherhoods in Medieval Bohemia from the Hussite Wars to the (Lutheran) Reformation, s. 69
• Christopher F. Black, Italian Confraternities and Early Modern Catholicism: Promoters and Opponents, s. 75
• Ellen Decraene, The Social Meaning of Religious Brotherhoods. Confraternal Membership and Gift-giving in a Small Early Modern City (Aalst), s. 87
• Rusty L. Roberson, Religious Confraternities and the British Enlightenment: An Edinburgh Case Study, s. 109
• Robert Piętek, Uwagi o instytucjach religijnych w dawnym Kongu w XVII wieku, s. 119

  CZĘŚĆ DRUGA BRACTWA KATOLICKIE W POLSCE

• Marian Surdacki, Bractwa charytatywne w Polsce w XIII-XVIII wieku, s. 139
• Anna Szylar, Bractwa religijne przy klasztorach żeńskich w XVII i XVIII wieku, s. 167
• Dariusz Chyła, Sieć i wezwania bractw religijnych w archidiakonatach włocławskim i kruszwickim w XVII-XVIII wieku w świetle wizytacji, s. 183
• Wojciech Kęder, Bractwa religijne na Jasnej Górze w XVII-XVIII wieku, s. 197
• Anna Jabłońska, Księgi siedemnastowiecznych bractw z Trzemeszna, s. 207
• Robert Stępień, Bractwo św. Anny przy kościele parafialnym w Sieciechowie, s. 221
• Katarzyna Justyniarska-Chojak, Legaty „pobożne” dla bractw religijnych w Nowym Sączu (w pierwszej połowie XVII wieku), s. 235
• Bożena Popiołek, Legaty testamentowe na rzecz bractw dewocyjnych w czasach saskich, s. 247
• Marcin Kowalski, Przyczynek do uposażenia materialnego bractw religijnych na obszarze rzymskokatolickiej diecezji przemyskiej w XVIII wieku w świetle wizytacji biskupiej Wacława Hieronima Sierakowskiego, s. 259
• Agata Chrobot, Oferta wydawnicza Societatis Jesu w ogłoszeniach prasy warszawskiej w latach 1729-1773, s. 271

  CZĘŚĆ TRZECIA BRACTWA PRAWOSŁAWNE I UNICKIE

• Leonid Tymoszenko, Ustawy bractw kościelnych i cerkiewnych w Rzeczypospolitej w XVI wieku: analiza porównawcza, s. 283
• Bohdan Lazorak, Źródła do historii unickich bractw cerkiewnych eparchii lwowskiej w zbiorach archiwalnych wydziału rękopisów i rzadkich książek Muzeum Narodowego we Lwowie im. metropolity Andrzeja Szeptyckiego, s. 295
• Beata Lorens, Bractwa religijne a relacje międzyobrządkowe w południowo-wschodniej Rzeczypospolitej w XVIII wieku, s. 309
• Ewa Domagała, Osiemnastowieczne supliki bractw cerkiewnych na terenie eparchii przemyskiej, s. 321
• Sławomir Braniewski, Bractwo św. Onufrego przy cerkwi unickiej w Siedliszczu, s. 331

  CZĘŚĆ CZWARTA BRACTWA RELIGIJNE A SZTUKA

• Marta Pieniążek-Samek, „Srebra i insze rzeczy brackie”. Kilka uwag o wyposażeniu konfraterni małopolskich w XVII i XVIII stuleciu, s. 343
• Katarzyna Moskal, „Cechy jako bractwa religijne”. Zabytki w zbiorach Muzeum Historycznego Miasta Krakowa związane z życiem religijnym cechów (XV-XVIII wiek), s. 353
• Zuzanna Mikołajek, Ars bene moriendi. Artystyczne przejawy działalności bractw katolickich we Wrocławiu w czasach baroku, s. 367
• Natalia Korzeniowska, Kult Matki Boskiej Pocieszenia tzw. Paskowej w bractwie paskowym NMP Pocieszenia. Na przykładzie obrazu z kościoła parafialnego w Nowej Wsi w powiecie kłodzkim , s. 381
• Agnieszka Zabielska, Bractwa i cechy o charakterze religijnym w zburzonych kościołach w Krakowie , s. 389
• Agnieszka Gronek, Rola lwowskiego bractwa stauropigialnego w adaptowaniu nowożytnych form artystycznych w środowisku twórców cerkiewnych , s. 405

Dominika Burdzy, Szesnastowieczny Sandomierz – Kościół i miasto, 2012, 456 s., format B5, ISBN 978-83-7133-486-3, cena 52,50 zł (oprawa miękka)

Publikacja Szesnastowieczny Sandomierz – Kościół i miasto stanowi próbę przeanalizowania wzajemnych relacji zarówno indywidualnych (między duchowieństwem i mieszczanami) jak też oficjalnych (między instytucjami kościelnymi i miejskimi) Sandomierza. Na wstępie omówiona została struktura wspomnianych instytucji i ich koegzystencja w świetle prawa magdeburskiego i kanonicznego. Następnie wśród omawianych zagadnień znalazła się organizacja władz miejskich i gałęzie gospodarki gminy. Główny trzon publikacji stanowi uposażenie i działalność instytutów kościelnych oraz związanego z nimi duchowieństwa. Najważniejszą w hierarchii kościołów sandomierskich była kolegiata NMP, przy której funkcjonowała kapituła prałatów i kanoników oraz inne kolegia duchownych. Istotną rolę w mieście odgrywały dwie parafie – miejska pw. św. Piotra i przedmiejska pw. św. Pawła. Dla pełni obrazu przedstawiona została działalność dwóch zakonów: dominikanów i duchaków. Podsumowaniem tych rozważań jest rozdział traktujący o formach oddziaływania Kościoła na wiernych (liturgia, kaznodziejstwo, nabożeństwa, muzyka).

Wiesław Caban, Powstanie styczniowe. Polacy i Rosjanie w XIX wieku. Wybór studiów z okazji czterdziestolecia pracy naukowej i 65. rocznicy urodzin, (red.)  Lidia Michalska-Bracha, Stanisław Wiech, Jacek Legieć, 2011, 414 s., format A4, ISBN 978-83-7133-457-3, cena 46,20 zł

 Niniejsza publikacja jest zbiorem studiów i materiałów historycznych poświeconych dziejom ziem polskich w XIX wieku oraz losom Polaków w Cesarstwie Rosyjskim autorstwa Wiesława Cabana. Wydawnictwo ma charakter księgi jubileuszowej przygotowywanej przez komitet redakcyjny: Lidię Michalską-Brachę, Stanisława Wiecha i Jacka Legiecia z okazji czterdziestolecia działalności naukowej Profesora Wiesława Cabana. Tom obejmuje 33 publikacje spośród ponad 200 rozpraw, studiów i monografii Profesora. Przeprowadzony dobór artykułów pozwolił na wyodrębnienie dwóch bloków tematycznych, zatytułowanych „Powstanie styczniowe” oraz „Polacy i Rosjanie w XIX wieku”. Selekcji towarzyszyła potrzeba zgrupowania oraz przypomnienia tych studiów i rozpraw, które maja charakter pionierski, wzbogacają i uzupełniają stan naszej wiedzy oraz wnoszą wiele nowego do historiografii powstania styczniowego i losów Polaków w kraju, na obczyźnie i zesłaniu w okresie niewoli narodowej.

Wiesław Caban, Z Orenburga do Paryża. Bronisław Zaleski 1820-1880, 2006, 248 s. + 12 s. nlb. + mapa, format B5, ISBN 83-7133-303-X, cena 42,00 zł

Publikacja jest biografią Bronisława Zaleskiego – jego działalności jako uczestnika spisków niepodległościowych lat 40. XIX wieku na Litwie, ukazującą losy zesłania na linii orenburskiej w latach 1848-1856 na Syberię, a także przedstawiającą postać B. Zaleskiego jako działacza obozu Czartoryskich w dobie powstania styczniowego, a po jego upadku organizatora życia kulturalnego emigracji polskiej w Paryżu. Treść książki ujęta została w siedem rozdziałów zatytułowanych:
I. Nauka i spiskowanie
II. Zesłanie
III. Powrót z zesłania i wyjazd z Rosji
IV. Działalność polityczna w latach 1861-1865
V. Prace w ramach Towarzystwa Historyczno-Literackiego
VI. Twórczość historyczna i artystyczna
VII. W służbie społeczności emigracyjnej.

.

.

Wiesław Caban, Krzysztof Latawiec, Jacek Legieć, Tatiana Mosunowa (wybór i oprac.), Jacek Legieć (red.), Zesłańcy postyczniowi na Syberii Zachodniej w opinii rosyjskiej administracji i ludności syberyjskiej, cz. 2. Pamiętniki, listy, publicystyka. Początki rosyjskich badań nad losami polskich zesłańców postyczniowych na Syberii, seria: Polacy – Syberia. XVIII-XIX wiek, tom 4, 2019,  516 s., format B5, ISBN 978-83-7133-757-4, cena 73,50 zł

W drugiej części zbioru dokumentów dotyczących losów zesłańców postyczniowych na Syberii zaprezentowano trzy grupy materiałów. Pierwszą z nich stanowią fragmenty rosyjskich pamiętników, listów i publicystyki, w których wspomina się o polskich zesłańcach i ich relacjach z miejscową administracją i ludnością. Druga grupa dokumentów to fragmenty pamiętników Polaków, zesłanych na Sybir, a trzecią tworzą teksty powstałe w wyniku pierwszych badań, prowadzonych na terenach Rosji, poświęconych polskim zesłańcom i ich oddziaływaniu na środowisko, w którym musieli przebywać.

Przy opracowywaniu publikowanych tekstów wykorzystano cały szereg materiałów: archiwalia, źródła drukowane, opracowania, zasoby internetowe. Dokumentacja dotycząca około 20 tysięcy Polaków zesłanych na Syberię za udział w powstaniu styczniowym jest ogromna. Dokumenty  źródłowe odnoszące się do różnych aspektów życia zesłańców przechowywane są zarówno w archiwach centralnych w Moskwie i Sankt Petersburgu, jak i archiwach zachodniosyberyjskich w Omsku, Tobolsku i Tomsku. Oddając w ręce czytelników całe dwuczęściowe wydawnictwo, Autorzy są przekonani , że będzie ono przydatne nie tylko dla osób już zajmujących się losami polskich zesłańców postyczniowych na Syberii, ale zainspiruje też innych historyków – polskich i rosyjskich – do podjęcia nowych prac poświęconych tej problematyce. Sama lektura dokumentów przekonuje bowiem, jak wiele zostało zagadnień i wątków wymagających jeszcze zbadania.

Wiesław Caban, Mieczysław B. Markowski, Jadwiga Muszyńska, Marek Przeniosło (red.), Polska w XIX i XX wieku – społeczeństwo i gospodarka. Księga jubileuszowa dedykowana Pani Profesor Reginie Renz, 2013, 560 s., format A4, ISBN 978-83-7133-577-8, cena 67,20 zł

Spis treści

• Wstęp, s. 7
• Verba volant, scripta manent, s. 11

  CZĘŚĆ PIERWSZA

  Po pierwsze gospodarka

• Albin Koprukowniak, Dobra ziemskie Siemień w posiadaniu Julii z Małachowskich herbu Nałęcz Biernackiej (1842-1860) , s. 25
• Wiesław Puś, Przemysł okręgu staropolskiego w latach 1879-1913, s. 35
• Zofia Chyra-Rolicz, Wkład spółdzielczości w rozwój społeczno-gospodarczy i kulturalny ziem polskich w XIX i XX wieku, s. 45
• Jan Molenda, Wpływ pierwszej wojny światowej na bezrobocie, rozproszenie i strukturę zatrudnienia robotników przemysłowych w Warszawie, s. 55
• Kazimierz Badziak, Na drodze do gospodarki „planowej” w Drugiej Rzeczypospolitej, s. 63
• Mieczysław B. Markowski, Społeczne uwarunkowania powstania Rejonu A (kieleckiego) Centralnego Okręgu Przemysłowego (w świetle dotychczasowych badań), s. 75
• Stefan Kowal, Problemy zarządzania publicznego w okresie transformacji gospodarczej w Polsce z perspektywy historyczno-gospodarczej, s. 83

  CZĘŚĆ DRUGA

  Z dziejów społeczeństwa polskiego

• Franciszek Ziejka, Dom – forteca polskości, s. 99
• Wiesław Caban, Jerzy Szczepański, Inteligencja prowincjonalna wobec walki o niepodległość w XIX wieku na przykładzie urzędników administracji państwowej w guberni radomskiej, s. 113
• Tadeusz Stegner, „Zeszłego roku w Marienbadzie”. Polscy kuracjusze w czeskich i śląskich kurortach w XIX wieku, s. 125
• Stanisław Wiech, Rola przestrzeni publicznej w życiu społeczno-gospodarczym miasteczek Królestwa Polskiego w drugiej połowie XIX wieku (na przykładzie Kielecczyzny), s. 137
• Andrzej Szwarc, Inteligencja i „warstwy oświecone”. O kryteriach i granicach wewnętrznych podziałów w badaniach nad inteligencją polską XIX i początku XX wieku, s. 151
• Włodzimierz Bonusiak, Struktura społeczno-zawodowa mieszkańców Kalisza w końcu XIX i na początku XX wieku, s. 161
• Jerzy Kukulski, Resocjalizacja nieletnich w Polsce do pierwszej wojny światowej, s. 169
• Janusz Żarnowski, Rola czynnika państwowego w kształtowaniu społeczeństwa Polski międzywojennej. Prezentacja problemu i uwagi wstępne, s. 185
• Janusz Szczepański, Żydzi w życiu gospodarczym Mazowsza Północnego w okresie międzywojennym, s. 199
• Tomasz Wójcik, Działalność społeczna duchowieństwa diecezji kieleckiej w latach 1918-1939, s. 209
• Krzysztof Urbański, Dzieje niższego funkcjonariusza państwowego Jana Muszyńskiego 1887-1954, s. 221
• Wojciech Wrzesiński, Wokół syntezy dziejów Kielecczyzny w okresie II wojny światowej, s. 229
• Jadwiga Hoff, Badania nad życiem codziennym w Galicji w historiografii polskiej po drugiej wojnie światowej, s. 237
• Dariusz Jarosz, Chłopi i robotnicy a PRL w latach 1956-1989: relacje niejednoznaczne, s. 245
• Jadwiga Muszyńska, Polska parafia św. Szczepana w Perth Amboy w Stanach Zjednoczonych, s. 253
• Zofia Ożóg-Winiarska, O symbolice choinki i świątecznej zasadzie istnienia w baśniowej opowieści Paola Statutiego, s. 259

  CZĘŚĆ TRZECIA

  Kobiety w życiu codziennym (i nie tylko)

• Edward A. Mierzwa, Kobiety w historiografii dziewiętnastowiecznej Francji, s. 265
• Jarosław Kita, Rola kobiet w życiu i działalności margrabiego Aleksandra Wielopolskiego, s. 277
• Lidia Michalska-Bracha, O losach kobiet na zesłaniu po powstaniu styczniowym utrwalonych na kartach wspomnień i listów, s. 289
• Marta Sikorska-Kowalska, Aktywność zawodowa kobiet z łódzkiej inteligencji na przełomie XIX i XX wieku, s. 297
• Kazimierz Karolczak, Taida „poznaje” wschód… Nieznane losy Taidy Choińskiej-Dzieduszyckiej z Donimirskich, s. 307
• Ewelina Maria Kostrzewska, Cecylia hrabina Plater Zyberkówna (1853-1920) o kobiecie i miłości – małżeństwie i zdradzie, s. 319
• Katarzyna Sierakowska, Kobieta – żołnierka. Kilka uwag o konstruowaniu pamięci o walkach kobiet w latach pierwszej wojny światowej, s. 331
• Teresa Kulak, „Luzak i dyletant”. Maria Dąbrowska (1889-1965) o swej działalności politycznej na łamach „Dzienników” z lat pierwszej wojny światowej, s. 339
• Ryszard Szwed, Działalność samorządowa kobiet w Drugiej Rzeczypospolitej, s. 353
• Hanna Wójcik-Łagan, Kobiety w polskiej myśli dydaktyczno-historycznej w latach 1918-1939, s. 365
• Elżbieta Słabińska, Praca kobiet w świetle ustawy z 2 lipca 1924 roku w ocenie Inspekcji Pracy IV Okręgu, s. 377
• Edyta Majcher-Ociesa, Wystąpienie robotnic przeciw stacji lotnej opieki nad matką i dzieckiem przy Towarzystwie Akcyjnym Fabryki Kapeluszy w Częstochowie w lutym i marcu 1930 roku, s. 389

  CZĘŚĆ CZWARTA

  Polityka – wielka i mała

• Adam Massalski, Konieczność czy element systemu? Powoływanie byłych wojskowych na stanowiska zwierzchników szkół średnich i na etaty nauczycielskie w Królestwie Polskim w okresie międzypowstaniowym, s. 403
• Barbara Szabat, Ruch socjalistyczny w guberni kieleckiej przed pierwszą wojną światową. Struktura, zasięg i oddziaływanie, s. 417
• Wiesław Śladkowski, Komitet Narodowy Polski i Rada Obywatelska w świetle akt policji francuskiej (1917-1918), s. 433
• Małgorzata Przeniosło, Działalność Rady Głównej Opiekuńczej w latach 1918-1921, s. 443
• Jan Lewandowski, Lubelski skauting/harcerstwo w latach pierwszej wojny światowej, s. 455
• Konrad Zieliński, Ponad podziałami: o polskim i żydowskim ruchu robotniczym w czasie Wielkiej Wojny, s. 469
• Marek Przeniosło, Republika Tarnobrzeska (1918-1919) – fakty i mity, s. 479
• Robert Litwiński, Piłsudski – Śmigły – Składkowski w świetle dzienników Kordiana Zamorskiego z lat 1930-1938, s. 487
• Maria Nartonowicz-Kot, Samorząd łódzki wobec zagadnień kultury w dwudziestoleciu międzywojennym. Zarys problemu, s. 497
• Andrzej Kozera, Koncepcje samorządu terytorialnego w programach stronnictw politycznych Drugiej Rzeczypospolitej, s. 511
• Józef Smoliński, Polska wobec Francji w maju i czerwcu 1940 roku, s. 523
• Czesław Grzelak, Uwarunkowania polityki kadrowej w Wojsku Polskim na Froncie Wschodnim 1943-1945, s. 535
• Witold Chmielewski, Ministerstwo Oświaty wobec wychowania religijnego w szkołach w latach 1944-1950, s. 541
• Jacek Chrobaczyński, Nowa Huta. Od „fortecy socjalizmu” do „fortecy Solidarności”. Uwagi, s. 551

Wiesław Caban, Swietłana  A. Mulina (wybór i oprac.), Syberyjska korespondencja zesłańców postyczniowych (1864-1866). „Po drodze życia wstąpić przed śmiercią do Polski”, seria: Polacy – Syberia. XVIII-XIX wiek, tom 3, 2018, 380 s., format B5, ISBN 978-83-7133-718-5, cena 50,40 zł

Prezentowane opracowanie stanowi trzeci tom z serii wydawniczej: „Po­lacy – Syberia. XVIII-XIX wiek”. W 2015 roku ukazał się pierwszy tom: Polak w car­skim mundurze. Wspomnienia Aleksandra Skolimowskiego 1817-1895, w opracowaniu Wiesława Cabana i Jerzego Szczepańskiego, a w roku 2017 Kościół katolicki na Syberii Zachodniej w XIX i początkach XX wieku (szkice historyczne, materiały, dokumenty), w opracowaniu Wiesława Cabana, Jacka Legiecia i Wasilija Chaniewicza.

W badaniach nad syberyjskimi  losami zesłańców postyczniowych znacznie częściej odwołujemy się do literatury pamiętnikarskiej, niż do spuścizny epistolarnej. Listy jako szczególna pamiątka przechowywane były przez rodziny zesłańców pieczołowicie stosunkowo krótko. Do naszych czasów dotrwały głównie listy, które zostały przekazane  przez rodziny, jako darowizna, do bibliotek lub archiwów. Listy zesłańców postyczniowych  do dziś przechowywane są też w rosyjskich bibliotekach i archiwach – zarówno centralnych jak i syberyjskich – nie  trafiły tam one jako darowizny, lecz zostały zarekwirowane  zesłańcom przez carską  żandarmerię.  Skonfiskowaną korespondencję  można znaleźć w Państwowym Archiwum Rosyjskiej  Federacji, można też natrafić na  nią  w archiwach Tomska, Tobolska i Omska. Tym sposobem zachowała się korespondencja prowadzona przez Michała Żabę – szlachcica z guberni wileńskiej, absolwenta Wydziału Medycznego Uniwersytetu Moskiewskiego, który z chwilą wybuchu powstania pospieszył na pole walki.  W książce  opublikowano zachowaną korespondencję Michała Żaby oraz Edwarda Radwańskiego – współzałożycieli w czasie zsyłki w Kurganie kółka wzajemnej pomocy, określanego przez władze carskie jako  Towarzystwo Pomocy Wzajemnej. Listy Michała Żaby adresowane były do rodziców i  brata pozostałych na Wileńszczyźnie, jak i do krewnych i kolegów, którzy również znaleźli się na Syberii. Opublikowano też listy, otrzymywane przez  Michała Żabę. Korespondencja  Radwańskiego jest znacznie mniejsza, obejmuje listy do żony i od żony z lat 1864-1866, od bliżej nie poznanego Kaliksta oraz pojedyncze listy od  różnych bliskich i znajomych z rodzinnych stron i od znajdujących się  na syberyjskim zesłaniu. Publikacja pogłębia wiedzę na temat losów i życia zesłańców postyczniowych, zainteresuje nie tylko historyków zajmujących się pracą badawczą, ale również czytelników niezwiązanych naukowo z historią.

Wiesław Caban, Józef Smoliński przy współ. Jakuba Żaka (red.), Mity i legendy w polskiej historii wojskowości, t. 1, 2014, 426 s., format A4, ISBN całość 978-83-7133-590-7, ISBN t. 978-83-7133-591-4, cena 52,50 zł

Spis treści

• Wstęp – Regina Renz, s. 7

  Część pierwsza

• Tadeusz Srogosz, Mit wzniosłości (sublimacji) w badaniach historycznowojskowych. Rozważania teoretyczne i prezentacja przykładów, s. 13
• Karol Olejnik, Mit w historiografii i świadomości historycznej, s. 21
• Czesław Grzelak, Mity i legendy w historii – pułapki czy ślady przeszłości?, s. 26
• Łukasz Różycki, Wojskowość wczesnosłowiańska w świetle rzymskich źródeł, s. 30
• Andrzej Niewiński, Pobranie jeńca a uzyskanie herbu na przykładzie legend herbowych. Prolegomena, s. 37
• Konrad Ziółkowski, Mityczne spotkanie dwóch armii w historiografii. Starcie na Psim Polu pod Wrocławiem w 1109 roku, s. 44
• Damian Kała, Czy wojewodowie krakowscy z XII i XIII wieku rzeczywiście dowodzili wojskiem? Między mitem historiograficznym a faktem źródłowym, s. 53
• Jan Ptak, „Lecz krzyżackiego gadu nie ugłaszcze…”? Militarne współdziałanie Polski z zakonem teutońskim w XIII-XV wieku, s. 62
• Aleksander Bołdyrew, Obraz „Bitwa pod Orszą” i badania nad jego przydatnością do dziejów uzbrojenia. Przyczynek do legendy historiograficznej, s. 71
• Andrzej Gładysz, Kampania Bogdana III Jednookiego w Polsce w 1509 roku a obrona Rohatyna, s. 78
• Zbigniew Chmiel, Mit samowoli magnackiej? Wyprawy Potockich do Mołdawii w 1607 i 1612 roku, s. 88
• Dariusz Kupisz, Oblężenie Pskowa w latach 1581-1582 jako element legendy batoriańskiej, s. 95
• Maciej Franz, Mit pijanego wodza w polskiej historiografii wojskowej na przykładzie hetmana wielkiego koronnego Mikołaja Potockiego , s. 104
• Mirosław Nagielski, Mity i legendy związane z powstaniem kozackim Bohdana Chmielnickiego w jego początkowej fazie (1648-1653), s. 111
• Jerzy Winiarski, Dyskurs mitu sarmackiego w „Wojnie chocimskiej” Wacława Potockiego, s. 122
• Karol Kościelniak, Szlachecki obrońca siedemnastowiecznej Rzeczypospolitej. Mit czy rzeczywistość, s. 135
• Zbigniew Pilarczyk, Czy to prawda, że kresów Rzeczypospolitej broniły piersi szlachty zamiast fortec?, s. 140
• Maciej Trąbski, Kawaleria narodowa epoki stanisławowskiej – na przekór polskiej historii, s. 148
• Małgorzata Konopnicka, Oficer w służbie cywilnej na Śląsku w latach 1740-1806 (współczesna historiografia wobec dawnego stereotypu), s. 158

  Część druga

• Adam Buława, Dekonstrukcja/demitologizacja tradycyjnych wątków narracji dotyczących epoki powstania styczniowego (1860-1864) w polskiej historiografii , s. 171
• Piotr Derengowski, Mity związane z udziałem Polaków i „polskich” oddziałów w amerykańskiej wojnie domowej 1861-1865, s. 182
• Juliusz Tomczak, Udział brygady pułkownika Włodzimierza Krzyżanowskiego w bitwie pod Chancellorsville 2 maja 1863 roku, s. 189
• Wiesław Caban, Mity wokół służby Polaków w armii rosyjskiej w XIX wieku, s. 200
• Stanisław Czerep, Kariery oficerów polskiego pochodzenia w armii rosyjskiej w latach 1864-1917 – mity i rzeczywistość, s. 208
• Krzysztof Widziński, Obraz rosyjskiej myśli wojskowej w XIX i na początku XX wieku w polskiej historiografii, s. 216
• Jacek Jędrysiak, „Plan Schlieffena” – mit i rzeczywistość na podstawie najnowszych badań, s. 226
• Mariusz Kulik, Jacek Legieć, O udziale Polaków w wojnie rosyjsko-japońskiej (wybrane problemy), s. 235
• Marek Dutkiewicz, Działania oddziałów strzeleckich między Krakowem a Kielcami w sierpniu 1914 roku, s. 243
• Urszula Oettingen, Jak kielczanie witali strzelców w 1914 roku – budowanie legendy, s. 252
• Dariusz Radziwiłłowicz, Legenda grunwaldzka w działalności patriotycznej polskich organizacji politycznych i zbrojnych w okresie I wojny światowej, s. 261
• Przemysław Waingertner, Na szlaku bojowym I Brygady Legionów Polskich. Z frontowych wspomnień Wilhelma Wilczyńskiego, s. 270

  Część trzecia

• Janusz Karwat, Prawda i fikcja w historii powstania wielkopolskiego 1918/1919, s. 281
• Zbigniew Zaporowski, Władysław Sikorski w obronie Lwowa (listopad 1918 – styczeń 1919), s. 287
• Paweł Borek, Fakty i mity na temat „incydentu pińskiego” z 5 kwietnia 1919 roku, s. 293
• Andrzej Olejko, Prawdy i półprawdy z okresu narodzin lotnictwa polskiego wojskowego 1918-1920. Polska symbolika lotnicza oraz pierwsze zwycięstwa powietrzne w 1919 roku w świetle najnowszych badań, s. 304
• Mariusz Niestrawski, Rola 7. eskadry myśliwskiej im. Tadeusza Kościuszki w walce z 1. Armią Konną Siemiona Budionnego (maj-wrzesień 1920), s. 316
• Waldemar Rezmer, Armia Ochotnicza w 1920 roku – mit i rzeczywistość, s. 325
• Tadeusz Banaszek, Stosunek wojska do ludności w latach 1919-1921 na przykładzie województwa kieleckiego, s. 332
• Wiesław Bolesław Łach, Polsko-litewski pas neutralny a próba rozwiązania problemu – faktografia mitu, s. 337
• Małgorzata Wiśniewska, Związek Strzelecki – na ile organizacja samodzielna, a na ile polityczne zaplecze sanacji?, s. 345
• Aneta Niewęgłowska, „Armia Rezerwowa” – kontrowersje między obozem piłsudczykowskim a Federacją Polskich Związków Obrońców Ojczyzny o model systemu obrony Polski w latach 1929-1934, s. 354
• Wojciech Chudzik, Walka o gospodarkę, czyli konflikt grupy Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych z grupą „zamkową”, s. 364
• Marek Wawrzynkowski, Żołnierz polski ostoją ładu i porządku w Drugiej Rzeczypospolitej – mit czy prawda? Rozważania na przykładzie Dowództwa Okręgu Korpusu nr VIII w latach 1921-1939, s. 376
• Zdzisław Cutter, Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych Wojska Polskiego w strukturze naczelnych władz polityczno-wojskowych Drugiej Rzeczypospolitej, s. 387
• Robert Majzner, Wartościowe czy bezużyteczne? Oddział Drugiego Sztabu Głównego Wojska Polskiego i jego analizy wojny domowej w Hiszpanii 1936-1939, s. 399
• Paweł Korzeniowski, Rola i użycie czołgów na polu walki w świetle polskich międzywojennych periodyków wojskowych, s. 409
• Tomasz Kośmider, Planowanie wojenne w Polsce w okresie międzywojnia – fakty i mity, s. 418

Wiesław Caban, Józef Smoliński przy współ. Jakuba Żaka (red.), Mity i legendy w polskiej historii wojskowości, t. 2, 2014, 376 s., format A4, ISBN całość 978-83-7133-590-7, ISBN t. 2 – 978-83-7133-592-1, cena 52,50 zł

Spis treści

Część czwarta

• Iwona Pietkiewicz, Grzegorz Gniwkiewicz, Antoni F. Komorowski, Prawdy i mity o naborze do oddziału żywych torped w Polsce w 1939 roku, s. 9
• Henryk Ćwięk, Fakty i mity wokół działalności wywiadowczej Jerzego Sosnowskiego, s. 19
• Joanna Bochaczek-Trąbska, Major Jan Henryk Żychoń – bohater czy zdrajca?, s. 29
• Robert Litwiński, Silni, zwarci, gotowi…? Polskie przygotowania do II wojny światowej w świetle relacji generała brygady Kordiana Zamorskiego, s. 39
• Rafał Roguski, Żołnierz kawalerii w oczach społeczeństwa polskiego w okresie międzywojennym, s. 48
• Zbigniew Moszumański, Mity i stereotypy o obronie przeciwlotniczej Drugiej Rzeczypospolitej, s. 58
• Waldemar Grabowski, Mity wokół pozostawienia Polski przez aliantów we wrześniu 1939 roku. Wybrane zagadnienia, s. 66
• Paulina Gosthorska, O trwałości mitu obrony Westerplatte, s. 74
• Jan Szkudliński, Stare i nowe mity obrony Westerplatte, s. 81
• Mariusz Kardas, Spojrzenie na obronę Gdyni w 1939 roku z perspektywy XXI wieku, s. 88
• Henryk Stańczyk, Bitwa nad Bzurą w 1939 roku. Zwrot zaczepny czy próba wyjścia z matni?, s. 99
• Zdzisław Kościański, Mity i stereotypy związane z polską kawalerią w 1939 roku (uwagi i refleksje), s. 109
• Wojciech Włodarkiewicz, Mity i uproszczenia dotyczące kampanii polskiej 1939 roku , s. 117
• Jerzy Prochwicz, Elitarność Korpusu Ochrony Pogranicza. Fakty i mity, s. 129

  Część piąta

• Zdzisław Jagiełło, Czy istnieje potrzeba demitologizacji historii wojskowości? – rozważania filozoficzne, s. 141
• Józef Smoliński, Oczekiwania polskich władz wojskowych wobec Polonii amerykańskiej a rzeczywistość (1939-1945), s. 150
• Tadeusz Panecki, Francja wobec Polski we wrześniu 1939 roku – prawdy i mity, s. 159
• Danuta Kisielewicz, Prawdy i mity o życiu polskich jeńców wojennych w niewoli niemieckiej w czasie II wojny światowej, s. 166
• Przemysław Jagieła, „My z Oberlangen” – kazus podchorążych Wojska Polskiego w niewoli niemieckiej, s. 176
• Łukasz Męczykowski, Mit śpiącego Johna Bulla – brytyjska Home Guard w 1940 roku, s. 183
• Zygmunt Matuszak, Pierwsza Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki w bitwie pod Lenino (12-13 października 1943) – prawda i mity (wybrane problemy), s. 191
• Jerzy Gapys, Mity i fakty. Wzajemne relacje sfer ziemiańskich z Armią Krajową na przykładzie Okręgu Armii Krajowej „Jodła”, s. 200
• Krzysztof Góra, Zgrupowania partyzanckie Armii Krajowej „Ponury” na tle rozwoju ruchu partyzanckiego na Kielecczyźnie w czasie II wojny światowej, s. 211
• Piotr Matusak, Spory o ocenę powstania warszawskiego 1944 roku, s. 220
• Juliusz S. Tym, Mity i legendy w dziejach polskiej Pierwszej Dywizji Pancernej, s. 226
• Jakub Żak, Atrakcje i rozrywki życia żołnierskiego Armii Polskiej na Wschodzie (1942-1943), s. 234
• Dariusz Złotkowski, Wacław Gdesz. Pamiętnik pisany na wojnie, o sprawach codziennych, s. 243

  Część szósta

• Piotr Semków, Na szachownicy mitów i rzeczywistości. Kilka uwag o skutkach odbrązawiania polskiej historii wojskowości, s. 257
• Jan Sarniak, Armia Czerwona na Ziemiach Zachodnich i Północnych po 1945 roku. Mit sojusznika a rzeczywistość, s. 267
• Michał Trubas, Radziecka broń jądrowa w Polsce, s. 276
• Andrzej Drzewiecki, U źródeł polskich „kompleksów i mitów” morskich, s. 286
• Jerzy Będźmirowski, O sowietyzacji w Marynarce Wojennej – realnie i bez emocji, s. 294
• Mariusz Konarski, Ucieczka podporucznika marynarki pilota Arkadiusza Korobczyńskiego, s. 304
• Jerzy Przybylski, Bez mitów i legend o możliwościach bojowych Polskiej Marynarki Wojennej, s. 313
• Wojciech Mazurek, Desant na Danię. Mit czy realny plan inwazji? Polskie możliwości wykonania powietrzno-morskiej operacji desantowej w Cieśninach Bałtyckich (1955-1991), s. 325
• Anna Marcinkiewicz-Kaczmarczyk, Bohater czy zdrajca – mity i legendy na temat generała Władysława Andersa w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, s. 336
• Anita Młynarczyk-Tomczyk, Ideowo-wychowawczy przekaz Grunwaldu na kanwie jubileuszu jego 550. rocznicy (1960 rok), s. 346
• Jerzy Kajetanowicz, Mity w historii Wojska Polskiego w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, s. 355
• Dariusz Kozerawski, Międzynarodowe operacje pokojowe z udziałem kontyngentów Wojska Polskiego w latach 1973-1999. Propagandowa fikcja i niewygodne fakty, s. 364

Wiesław Caban, Jerzy Szczepański, (wstęp, oprac. i red.), Polak w carskim mundurze. Wspomnienia Aleksandra Skolimowskiego (1817–1895), seria: Polacy – Syberia. XVIII-XIX wiek, tom 1, 2015, 242 s., format B5, ISBN 978-83-7133-643-0, cena 29,40 (oprawa miękka), cena 42,00 zł (oprawa twarda)

Prezentowane wydawnictwo daje początek serii wydawniczej pt. Polacy – Syberia. XVIII-XIX wiek.
Autorem niniejszych wspomnień jest Aleksander Skolimowski – Polak, który obrał karierę wojskową w armii carskiej. Do podjęcia takiej decyzji przyczyniła się m.in. sytuacja materialna jego rodziny. W 1835 r. ukończył gimnazjum i udał się do Petersburga do korpusu kadetów. W Pułku Szlacheckim Skolimowski otrzymał, jak podkreślał, dobre przygotowanie do dowodzenia wojskiem. Wkrótce otrzymał awans na chorążego i we wrześniu 1838 roku rozpoczął służbę w 5. batalionie Dnieprowskiego Pułku Piechoty. Okazało się, że batalion, do którego został skierowany, stacjonował w Penzie. Skolimowski przez następne kilkanaście lat przemieszczał się wraz ze swoim oddziałem po centralnych guberniach Imperium Rosyjskiego. Czas młodego oficera upływał na ćwiczeniach, przeglądach i marszach. Od 1838 r. do 1849 r. Skolimowski awansował do stopnia majora.
W 1852 r. otrzymał rozkaz przeprowadzenia żołnierzy z 2. artyleryjskiej dywizji do Warszawy w celu wzmocnienia garnizonu warszawskiego. Podczas pobytu w warszawie okazało się, że jego batalion został przeniesiony na linię orenburską, gdzie przebywał do 1866 roku. W 1870 r. został zwolniony z wojska, a jednocześnie awansowany na stopień generała-majora z pełnym uposażeniem.
Decyzja o napisaniu wspomnień zapadła i została zrealizowana w wyniku dwóch przesłanek. Pierwsza – to tęsknota za ojczyzną, druga to pragnienie stworzenia czegoś w rodzaju testamentu duchowego, a zarazem przesłania dla swoich dzieci, w którym chciał zawrzeć najgłębsze przemyślenia i wskazówki dla nich na dalsze życie. Dlatego tyle w pamiętniku dydaktyzmu i wyjaśnień związanych z jego życiem i wyborami. Pamiętnik pozwala ujrzeć duchowe rozterki dotyczące życia Polaka w środowisku i armii rosyjskiej.

Wiesław Caban, Stanisław Wiech (red.), Międzyzaborowe kontakty ziemiaństwa,2010, 333 s., format B5, ISBN 978-83-7133-440-5, cena 42,00 zł

Niniejszy tom jest owocem konferencji, która odbyła się 31 marca – 1 kwietnia 2008 r. w Instytucie Historii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach. Na konferencji podjęty został temat międzyzaborowych kontaktów ziemiaństwa. Wygłoszone referaty nie wyczerpują oczywiście tematu, a jedynie potwierdzają konieczność podejmowania tego typu badań na szerszą skalę. Swoistego rodzaju zachętą do ich przeprowadzania jest niewątpliwie ułatwiony dostęp do archiwów Litwy, Ukrainy, Białorusi i Rosji. Praca przeznaczona jest dla osób zainteresowanych dziejami społecznymi.

.

.

Wasilij Chaniewicz (przygotowanie do druku), Wiesław Caban, Jacek Legieć, (red.), Kościół katolicki na Syberii Zachodniej w XIX i początkach XX wieku (szkice historyczne, materiały, dokumenty), seria: Polacy – Syberia. XVIII-XIX wiek, tom 2, 2017, 664 s., format B5, ISBN 978-83-7133-654-6, cena 69,30 zł

Prezentowane opracowanie stanowi drugi tom z serii wydawniczej: „Po­lacy – Syberia. XVIII-XIX wiek”. W 2015 roku ukazał się pierwszy tom: Polak w car­skim mundurze. Wspomnienia Aleksandra Skolimowskiego 1817-1895, w opracowaniu Wiesława Cabana i Jerzego Szczepańskiego.  Na tom drugi składają się szkice i materiały źródłowe dotyczące życia religijne­go Polaków zesłanych do Tomska i do wielu miejscowości, które wchodziły w skład guberni tomskiej. Autorem szkiców, wyboru i opracowania dokumentów jest Wasilij Chaniewicz, znany z wielu publikacji poświęconych dziejom Polaków na Syberii Za­chodniej w XVIII-XX wieku. Celem publikacji jest m.in. popularyzacja efektów badań historyków syberyj­skich na gruncie polskim, również poza gronem zawodowych historyków. Stąd też zdecydowano się na wydanie tekstów Wasilija Chaniewicza w tłumaczeniu na język polski, zachowując charakterystyczny dla niego styl redakcji. Dzięki temu krąg osób, które będą mogły uzyskać wiedzę na temat życia społeczności polskiej na Syberii, zdecydowanie się poszerzy. Autorzy mają nadzieję, że publikowane tu dokumenty przyczynią się nie tylko do odtworzenia postawy carskiej administracji wobec polskich zesłańców, ale stanowić też będą ważną pomoc w dalszych badaniach nad dziejami Kościoła katolickiego na Syberii w XIX i na początku XX wieku oraz dziejami polskiej diaspory.

Agata Chrobot, Jacek Pielas, Anna ze Stanisławskich Zbąska, pierwsza polska poetka. Biografia historyczna, 2023, 268 s, format B5, ISBN 978-83-67580-94-6 (druk), 978-83-67580-95-3 (wersja elektroniczna), cena 71,40 zł

Prezentowane opracowanie jest pierwszą w polskiej historiografii książkową biografią Anny ze Stanisławskich Zbąskiej (1652–1701), uznawanej za pierwszą polską poetkę. Biografia ukazuje krąg rodzinny poetki, jej więzy genealogiczne ze strony ojczystej i macierzystej, pokrewieństwo i powinowactwo z przedstawicielami ówczesnej elity politycznej i społecznej Rzeczypospolitej, prezentuje okres dzieciństwa i młodości, następnie postaci trzech jej mężów wraz z określeniem znaczenia ich familii w obrębie stanu szlacheckiego drugiej połowy XVII stulecia, przedstawia dzieje tychże związków małżeńskich i ich skutki, zwłaszcza dla poetki, wreszcie ukazuje jej losy po napisaniu dzieła jej życia w 1685 r., działalność fundacyjną i na koniec omawia realizację jej ostatniej woli testamentowej. Książka wnosi nowe ustalenia i koryguje znaczną część dotychczasowych informacji na temat przebiegu życia i działalności Anny ze Stanisławskich Zbąskiej.

Opracowanie jest biografią historyczną, a więc pomija ocenę wartości poetyckiej utworu poetki, stosowanego przez nią języka i wszystkich kwestii z tym związanych oraz miejsca poematu w literaturze staropolskiej.

Integralną część książki stanowi Aneks, składający się z dokumentów źródłowych, tablic genealogicznych i ilustracji. Publikowane teksty źródłowe w większości wnoszą nieznane dotąd informacje do życia poetki i jej rodziny.

Spis treści

Wykaz skrótów              7

Wstęp              13

Rozdział I. Środowisko rodzinne                     21

Linia ojczysta               21

Linia macierzysta                 39

Rozdział II. Dzieciństwo i młodość                 53

Rozdział III. Małżeństwo z Janem Kazimierzem Warszyckim,
kasztelanicem krakowskim                             61

Rozdział IV. W związku małżeńskim z Janem Zbigniewem
Oleśnickim, podkomorzycem sandomierskim                         95

Rozdział V. Trzecie małżeństwo – z Janem Bogusławem
Zbąskim, podkomorzym lubelskim                    139

Rozdział VI. Ostatnie lata                        163

Zakończenie                   177

Aneks                      181

Tablice genealogiczne                     183

Dokumenty źródłowe                      187

Bibliografia                  221

Indeks osobowy                     237

Indeks nazw geograficznych             259

Spis ilustracji                   265

Summary                     267

Kamila Cybulska (oprac.), Helena Kozicka z Gostkowskich, Wspomnienia z lat 1867-1914, 2015, 186  s., format B5, ISBN 978-83-7133-652-2, cena 21,00 zł

 Jest to publikacja wspomnień Heleny Kozickiej, żyjącej w latach 1867-1950. Jej ojcem był wybitny polski uczony i długoletni prezes lwowskiego Towarzystwa Politechnicznego – Roman Gostkowski. Matka Wanda z Dylewskich była córką lekarza wojskowego, na emeryturze osiadłego w Czerniowcach na Bukowinie. Miała dwie siostry: Zofię wybitną działaczkę polskiego ruchu kobiecego, małżonkę polityka socjalistycznego Jędrzeja Moraczewskiego oraz Wandę której mężem był inżynier budownictwa Kazimierz Brudzewski. Wspomnienia obejmują okres od lat 70-tych XIX wieku do 1914 r. i dzieją się na terenie ówczesnej wschodniej Galicji, Bukowinie, Lwowie i Wiedniu. Przedstawiają życie ówczesnej lwowskiej inteligencji oraz ziemiaństwa kresowego. W części dotyczącej ówczesnej stolicy Austro-Węgier charakteryzują środowisko polskie tam przebywające, koncentrujące się wokół ministrów Juliana Dunajewskiego i Floriana Ziemiałkowskiego.

Publikacja przeznaczona jest zarówno dla odbiorców zawodowo zajmujących się problematyką społeczną i kulturalną ziem polskich w XIX w., jak i dla zainteresowanych szeroko pojętą tematyką kresów wschodnich

Małgorzata Czapska, Prywatne szkoły średnie w Królestwie Polskim w latach 1831-1862, 428 s., format B5, ISBN 83-7133-202-5, 2003, cena 13,13 zł

Praca stanowi próbę całościowego ukazania dziejów prywatnych szkół oraz pensji męskich i żeńskich w Królestwie Polskim w okresie międzypowstaniowym, we wszystkich aspektach ich działalności. Głównym jej celem jest określenie miejsca i roli, jaką odegrały one w systemie kształcenia młodzieży polskiej. Miejscami wykracza ona poza chronologiczne ramy zakreślone w jej tytule, zwłaszcza wówczas, gdy mowa jest o sieci szkół prywatnych, systemie nadzoru i oceniania tych placówek, statusie prawnym właścicieli i nauczycieli, programach, celach i metodach nauczania. Jest to spowodowane przyjęciem założenia o konsekwentnym stosowaniu metody genetycznej, zarówno w trakcie prowadzonych badań, jak i podczas opracowywania ich wyników.

.

.

Maria Domańska-Nogajczyk, Tomasz Wójcik, Wiesław Caban, Lidia  Michalska-Bracha (oprac. i red.), Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w latach 1795-1918. Materiały do katalogu, t. I: Pamiętniki rękopiśmienne i drukowane, seria: Kresy w polskich pamiętnikach i listach (1795-1918), 2017, 446 s., format B5, ISBN 978-83-7133-691-1, cena 63,00 zł

Źródła rękopiśmienne i drukowane  były gromadzone w roboczej bazie danych, która powstała w wyniku kilkuletnich prac badawczych prowadzonych na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach w ramach projektu Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w latach 1795-1918. Materiały dokumentują okres doby niewoli i rozbicia kraju w badanym okresie. Zasięg terytorialny obejmuje  źródła autorstwa osób wywodzących się z Ziem Zabranych oraz osób niepochodzących z tych terenów ale piszących o nich. Uwzględniono również wspomnienia i listy Polaków pochodzących z Ziem Zabranych – uczestników polskich walk  narodowowyzwoleńczych, którzy w wyniku represji znaleźli się na Syberii. Niniejsza publikacja ma charakter otwarty i  stanowi istotny punkt wyjścia  dla dalszych kwerend archiwalnych i bibliotecznych, gdyż jak wynika  ze wstępnego rozeznania, archiwa regionalne i muzea na Litwie, Białorusi i Ukrainie kryją prawdopodobnie jeszcze wiele  ciekawych materiałów rękopiśmiennych.

Maria Domańska-Nogajczyk, Tomasz Wójcik, Wiesław Caban, Lidia  Michalska-Bracha (oprac. i red.), Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w latach 1795-1918. Materiały do katalogu, t. II: Listy rękopiśmienne i drukowane, seria: Kresy w polskich pamiętnikach i listach (1795-1918), 2017, 516 s., format B5, ISBN 978-83-7133-692-8, cena 68,25 zł

Źródła rękopiśmienne i drukowane  były gromadzone w roboczej bazie danych, która powstała w wyniku kilkuletnich prac badawczych prowadzonych na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach w ramach projektu Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w latach 1795-1918. Materiały dokumentują okres doby niewoli i rozbicia kraju w badanym okresie. Zasięg terytorialny obejmuje  źródła autorstwa osób wywodzących się z Ziem Zabranych oraz osób niepochodzących z tych terenów ale piszących o nich. Uwzględniono również wspomnienia i listy Polaków pochodzących z Ziem Zabranych – uczestników polskich walk  narodowowyzwoleńczych, którzy w wyniku represji znaleźli się na Syberii. Niniejsza publikacja ma charakter otwarty i  stanowi istotny punkt wyjścia  dla dalszych kwerend archiwalnych i bibliotecznych, gdyż jak wynika  ze wstępnego rozeznania, archiwa regionalne i muzea na Litwie, Białorusi i Ukrainie kryją prawdopodobnie jeszcze wiele  ciekawych materiałów rękopiśmiennych.

Maria Domańska-Nogajczyk, Tomasz Wójcik, (oprac.), Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w latach 1795-1918. Materiały do katalogu, t. III: Indeks osobowy autorów wspomnień, autorów listów i adresatów,, seria: Kresy w polskich pamiętnikach i listach (1795-1918), 2017, 114 s., format B5, ISBN 978-83-7133-693-5, cena 15,75 zł

Źródła rękopiśmienne i drukowane  były gromadzone w roboczej bazie danych, która powstała w wyniku kilkuletnich prac badawczych prowadzonych na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach w ramach projektu Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w latach 1795-1918. Materiały dokumentują okres doby niewoli i rozbicia kraju w badanym okresie. Zasięg terytorialny obejmuje  źródła autorstwa osób wywodzących się z Ziem Zabranych oraz osób niepochodzących z tych terenów ale piszących o nich. Uwzględniono również wspomnienia i listy Polaków pochodzących z Ziem Zabranych – uczestników polskich walk  narodowowyzwoleńczych, którzy w wyniku represji znaleźli się na Syberii. Niniejsza publikacja ma charakter otwarty i  stanowi istotny punkt wyjścia  dla dalszych kwerend archiwalnych i bibliotecznych, gdyż jak wynika  ze wstępnego rozeznania, archiwa regionalne i muzea na Litwie, Białorusi i Ukrainie kryją prawdopodobnie jeszcze wiele  ciekawych materiałów rękopiśmiennych.

Jolanta Drążyk, Waldemar Kowalski red., Reformacja w Małopolsce w starodrukach i historiografii, 2020, 136 s., format B5, ISBN 978-83-7133-864-9, cena 33,60 zł

Publikacja zawiera zbiór kilku artykułów i komunikatów poprzedzonych słowem wstępnym przygotowanym przez Henryka Suchojada. Zostały one przygotowane z okazji jubileuszu reformacji. W roku 2017  minęło 500 lat od wystąpienia Marcina Lutra (31 października 1517 r.) – zakonnika augustiańskiego, który wywiesił na drzwiach katedry w Wittenberdze 95 tez, w których sprzeciwił się sprzedaży odpustów oraz występującym w Kościele nadużyciom. Wydarzenia zapoczątkowane przez Lutra powodowały szereg przemian, które dotknęły niemal każdej dziedziny życia.

Ponadto książka upamiętnia postać wybitnego badacza reformacji Profesora Wacława Urbana – wieloletniego pracownika naukowego obecnego Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, który włożył duży wkład w rozwój kieleckiej uczelni oraz w kształtowanie życia naukowego i kulturalnego w Kielcach i regionie świętokrzyskim.

Spis treści

Od redakcji, s. 7

Henryk Suchojad, Słowo wstępne, s. 11

Waldemar Kowalski, Reformacja a edukacja religijna w Małopolsce w połowie XVI wieku. Najważniejsze problemy i postulaty badawcze, s. 15

Izabela Bożyk, Zbory ewangelicko-reformowane między Pilicą a Wisłą w dobie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego (1809–1849), s. 27

Kazimierz Bem, Parafia ewangelicko-reformowana w Sielcu w XIX i XX wieku. Kościół, pastorzy, wierni, s. 51

Wojciech Rudkowski, Życie codzienne parafii ewangelicko-augsburskiej w Kielcach (na podstawie pierwszego „Protokólarza posiedzeń Dozoru Kościelnego”), s.  81

Zdzisław Pietrzyk, Wacław Urban jako historyk reformacji, s. 91

Ewa Szląpek, Wystawy w Bibliotece Uniwersyteckiej w Kielcach zorganizowane z okazji 500-lecia reformacji, s. 105

Autorzy, s. 125

Indeks osób, s. 129

Jerzy Gapys, Działalność charytatywna duchowieństwa diecezjalnego w Generalnym Gubernatorstwie 1939-1945,2012, 308 s., format B5, ISBN 978-83-7133-506-8, cena 37,80 zł

Polityka okupanta niemieckiego w Generalnym Gubernatorstwie, która zmierzała do uczynienia z tych ziem obszaru uzależnionego gospodarczo i politycznie od III Rzeszy (w praktyce rezerwuaru taniej siły roboczej i bazy żywnościowej), związana była m.in. z obniżeniem stopy życiowej jej obywateli. Prowadzono restrykcyjną politykę żywnościową (reglamentacja żywności, pobór kontyngentów) i finansową (m.in. zamrożenie płac), co przyczyniło się do gwałtownej pauperyzacji szerokich rzesz społeczeństwa. Reakcją Polaków na te działania był rozwój działalności charytatywnej, tej prywatnej, jak i insytucjonalnej. Duchowieństwo polskie włączyło się lub wręcz brało udział we współorganizowaniu tego szerokiego nurtu rzeczywistości wojennej. Problematykę książki ujęto w sześciu rozdziałach. W pierwszym przybliżono tło i warunki działalności dobroczynnej kleru w okresie okupacji niemieckiej. Rozdział drugi poświęcono działalności dobroczynnej księży w parafiach. W trzecim rozdziale przedstawiono zaangażowanie duchowieństwa diecezjalnego w akcję dobroczynną Caritas. Kolejny rozdział przedstawia działalność charytatywną kapłanów w strukturach terenowych Rady Głównej Opiekuńczej. Ostatni rozdział ofiarność duchowieństwa diecezjalnego na rzecz RGO.

Jerzy Gapys (wybór i oprac.), Okupacja widziana z dworu wlonickiego. Stanisław Turnau. Pamiętnik z wojny 1939-1945, 2014, 182 s., format B5, ISBN 978-83-7133-585-3, cena 21,00 zł

Niniejsza książka stanowi wybór fragmentów dziennika pisanego przez Stanisława Turnaua – ziemianina z Wlonic w dniach od 1 września 1939 r. do stycznia 1945 roku. Dzieło obejmuje 10 tomów i liczy ponad 1000 stron. Pamiętnikarz opisał wiele aspektów wojny i okupacji, codzienność okupacyjną dworu, folwarku i wsi polskiej. Szczegółowo odniósł się do polityki i poczynań okupanta niemieckiego wobec polskiego rolnictwa, eksterminacji Polaków i zagłady ludności żydowskiej. Szczególnie w obliczu zagłady Żydów autor dziennika zawarł wstrząsające opisy kaźni. Stanisław Turnau opisał starannie również stosunki panujące w partyzantce polskiej i relacje oddziałów zbrojnych wobec ziemian i wsi. Wszystko to zaprezentował na szerokim tle polityki międzynarodowej.
W zamyśle redaktora dziennika publikacja ma zamiar ukazać okupację widzianą z perspektywy dworu polskiego. Zastosowano więc takie kryterium doboru fragmentów, by ukazać najważniejsze aspekty okupacji i wojny na polskiej wsi. Obraz polskiej wsi, a zwłaszcza ziemiaństwa przedstawiony przez Turnaua jest w wielu przypadkach zbieżny z najnowszymi ustaleniami historyków. Publikacja zaopatrzona została w aparat naukowy. Dzieło Stanisława Turnaua trzeba uznać za jeden z najwierniejszych dokumentów dotyczących wsi i polskiego ziemiaństwa w okresie II wojny światowej.

Jerzy Gapys, Polskie rzymskokatolickie duchowieństwo diecezjalne w Radzie Głównej Opiekuńczej 1939-1945, 2010, 260 s., format B5, ISBN 978-83-7133-461-0, cena 31,50 zł

Celem niniejszego opracowania jest zaprezentowanie udziału polskiego rzymskokatolickiego duchowieństwa diecezjalnego w pracy charytatywnej Rady Głównej Opiekuńczej 1939-1945. Działalność RGO była tylko wycinkiem aktywności duchowieństwa w okresie wojny i okupacji. Kapłani działali bowiem również w organizacjach pomocowych Kościoła (np. w Caritasie) oraz w instytucjach cywilnych (Polski Czerwony Krzyż, pomoc organizowana przez struktury Polskiego Państwa Podziemnego). Uczestniczyli też w czynie zbrojnym, głównie w Armii Krajowej i Narodowych Siłach Zbrojnych. W pracy omówiono udział liczbowy księży w strukturach organizacji, stopień ich aktywności oraz ofiarność na rzecz Rady Głównej Opiekuńczej. Ze względu na charakter opracowania do minimum ograniczono informacje dotyczące skali pomocy w poszczególnych placówkach, pokazano natomiast wkład kleru w rozwój opieki. Książka ma układ problemowy. W pierwszym rozdziale wskazano na uwarunkowania, które sprzyjały lub stały na przeszkodzie pracy społecznej księży, drugi poświęcony został ich aktywności w zarządach komitetów opiekuńczych, a w trzecim przedstawiono ich liczebność w delegaturach (członkowie delegatur i współpracownicy) oraz rozproszenie terytorialne. Rozdział czwarty traktuje o aktywności duchownych (członków zarządów i współpracowników) w delegaturach, w piątym zaś zaprezentowano skalę ich ofiarności na rzecz Rady Głównej Opiekuńczej z dochodów parafialnych (tace, puszki, kwesty) oraz zakres pomocy indywidualnej (prywatnej).

Jerzy Gapys, Postawy społeczno-polityczne ziemiaństwa w latach 1939-1945 (na przykładzie dystryktu radomskiego), 404 s., format B5, ISBN 83-86006-67-6, 2003, 10,50 zł

Celem rozprawy było zaprezentowanie postaw właścicieli ziemskich wobec polityki okupanta hitlerowskiego, uwarunkowań społeczno-politycznych i środowiskowych oraz wpływu tych zachowań na sytuację ekonomiczną wielkiej własności ziemskiej. Starano się także przedstawić aktywność polityczną ziemian (m.in. ich udział i współpracę z podziemiem zbrojnym) oraz ich stanowiska wobec zachodzących przeobrażeń na wsi w latach wojny, a także stosunek właścicieli dworów do poszczególnych warstw społeczności wiejskiej, co wyrażało się również w pracy społecznej na rzecz tego środowiska. Zakres terytorialny pracy obejmuje obszar dystryktu radomskiego, który decyzją władz niemieckich został utworzony 26 października 1939 roku. Pod względem chronologicznym praca obejmuje okres 1939-1945.

.

.

Ryszard Gryz (red.), Armia Krajowa. Spojrzenie po siedemdziesięciu latach, 2015, 170 s., format B5, ISBN 978-83-7133-632-4, cena 18,90 zł

Opracowanie zawiera materiały z konferencji naukowej, która odbyła się w Instytucie Historii UJK w Kielcach 14 lutego 2012 r. Zbiór otwiera artykuł Jerzego Gapysa przedstawiający najnowszy stan badań nad AK jako najistotniejszą organizacją zbrojną Polskiego Państwa Podziemnego. Grzegorz Sado opracował tekst zatytułowany Pułkownik Franciszek Faix-Limanowski (1896-1953). Stacja KL Auschwitz, w którym przedstawił sylwetkę i niezwykle interesujące losy pułkownika. Kolejny artykuł autorstwa Eweliny Klimczak przywołuje nazwiska zasłużonych kobiet z wojskowych służb pomocniczych AK. Ryszard Gryz w kolejnym artykule ocenił wartość pamiętnika księdza majora Henryka Peszki jako źródła historycznego. Oprócz treści metodologicznych przedstawił życiorys kapelana, który odegrał istotną rolę w najnowszych dziejach. Autorka kolejnego artykułu – Kinga Majecka przedstawiła w zarysie bardzo skomplikowane położenie żołnierzy AK w początkowym okresie kształtowania się komunistycznego systemu władzy. Pracę zamyka szkic Marka Jedynaka w którym opisane są okoliczności rozwiązania AK i rozkładu struktur PPP. Opracowanie kończy zapis z nagrania dyskusji panelowej.

Ryszard Gryz, Pozwolić czy nie? Władze PRL wobec budownictwa katolickich obiektów sakralnych w latach 1971-1980,2007, 404 s., format B5, ISBN 978-83-7133-351-4, cena 47,25 zł

Praca zawiera analizę poszczególnych etapów polityki władz Polski Ludowej w stosunku do jednej z podstawowych kwestii warunkującej działalność Kościoła katolickiego. Jest nim posiadanie odpowiedniej liczby obiektów służących sprawowaniu kultu religijnego. Wyróżnić można wyraźnie widoczne cezury wynikające z metod ograniczania budownictwa obiektów sakralnych. Pokrywają się one z latami, w których wystąpiły kryzysy polityczno-społeczne w Polsce po II wojnie światowej. W latach 1945-1948 państwo starało się nie ingerować w sprawy odbudowy i restauracji świątyń. W okresie stalinowskim zablokowano budowę nowych obiektów sakralnych, a w czasach Władysława Gomułki metodami administracyjnymi skutecznie ograniczono rozwój tego rodzaju inwestycji. W dekadzie rządów Edwarda Gierka nastąpiło zderzenie wysiłków reglamentacyjnych związanych z pozwoleniami na inwestycje sakralne z ogromnym zapotrzebowaniem społecznym w tej materii. Paradoksalnie boom budowlany nastąpił w latach największej zapaści ekonomicznej w Polsce, czyli w latach 1945-1989. Ekipa Wojciecha Jaruzelskiego m.in. zezwoleniami na budowę kościołów skłoniła stronę kościelną do tonizowania radykalnych nastrojów społecznych. Podstawową bazę źródłową rozprawy stanowią materiały archiwalne. Praca obejmuje cztery rozdziały. Pierwszy z nich odgrywa rolę wprowadzającą. Podjęto w nim próbę odtworzenia skali wojennych zniszczeń katolickich świątyń i realiów, w których prowadzono ich odbudowę. Kolejne trzy rozdziały ujmują najistotniejsze kwestie w odrębne części poświęcone polityce władz partyjno-państwowych w stosunku do takich zagadnień jak: reglamentacja zezwoleń na wznoszenie nowych budowli, warunki prowadzenia prac budowlanych oraz zwalczanie przedsięwzięć uznanych za nielegalne. Zasadniczym celem prowadzonych analiz było ukazanie polityki władz PRL w okresie rządów E. Gierka i jego współpracowników wobec zagadnień związanych z budownictwem katolickich obiektów sakralnych. Kluczowym zadaniem, jakie sobie postawiono, była odpowiedź na pytanie, na ile w dekadzie lat siedemdziesiątych kontynuowano politykę wypracowaną w czasie poprzedzającego ją ćwierćwiecza, a w jakim stopniu zdołano wdrożyć nowe rozwiązania. W dekadzie Gierka oficjalnie lansowano politykę normalizacji stosunków z Kościołem. Społeczeństwo oczekiwało zmiany nastawienia decydentów wobec wierzących, zaprzestania dyskryminacji z powodów religijnych, w tym zniesienia blokady na inwestycje sakralne. Episkopat Polski również był bardzo zdeterminowany i zdecydowany na forsowanie postulatów w tej dziedzinie, aby móc realizować podstawową funkcję ewangelizacyjną Kościoła.

Ryszard Gryz (red.), Z perspektywy czterdziestolecia. Księga pamiątkowa Instytutu Historii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach (1970-2010),2010, 367 s., format 245×190 mm, ISBN 83-7133-450-4, cena 36,75 zł

Księga jubileuszowa Z perspektywy czterdziestolecia. Księga pamiątkowa Instytutu Historii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach (1970-2010)zawiera materiały opracowane przez kilkadziesiąt osób. Na treść składają się wspomnienia i refleksje byłych i obecnych pracowników naukowych Instytutu Historii UJK oraz pracowników obsługi i absolwentów. Istotna część jest odzwierciedleniem współczesnej struktury Instytutu (Zakłady, kierownicy, pracownicy naukowi, wybrane publikacje, fotografie). Ponadto zamieszczono sprawozdania z działalności studiów doktoranckich, studenckich kół naukowych i olimpiady historycznej. Całość uzupełniają zestawienia obronionych w IH doktoratów, habilitacji i przeprowadzonych wniosków o nadanie tytułu profesora oraz listy absolwentów studiów stacjonarnych i niestacjonarnych z lat 1976-2008. Publikacja skierowana jest do absolwentów historii, obecnych studentów trzystopniowych studiów stacjonarnych i niestacjonarnych oraz uczniów szkół średnich i gimnazjalnych zdradzających zainteresowanie historią.

Ryszard Gryz, Mirosław Wójcik (red.), Homo Homini Res Sacra. Dokumentacja historyczna spotkań  w Centrum Dialogu w Paryżu (1973-1989), t. 1: grudzień 1973 – kwiecień 1975, 2019, 520 s., format 24,6×19,0 cm, ISBN 978-83-7133-771-0, cena 84,00 zł,  plik PDF publikacji: Homo Homini Res Sacra

Tematyka niniejszej dwutomowej edycji dotyczy wyników naukowych osiągnięć środowiska polskiej Emigracji na Zachodzie w okresie panowania ustroju komunistycznego w Polsce i krajach Europy Środkowo-Wschodniej.

Nowatorski charakter publikacji, będącej efektem autorskich prac badawczych i naukowych ustaleń, polega na krytycznym opracowaniu i upowszechnieniu interdyscyplinarnej problematyki wykładów zaprezentowanych podczas cyklicznych i wieloletnich spotkań zorganizowanych przez ośrodek Centre du Dialogue w Paryżu.

Wykładowcy Centrum Dialogu w Paryżu byli często typowymi ludźmi renesansu i reprezentowali różne dyscypliny wiedzy oraz nauki, a także towarzystwa i ośrodki naukowe na całym świecie (Berkeley, Cambridge, Genewa, Leuven, Ottawa, Sorbona, Yale).

Byli oni laureatami prestiżowych nagród, wyróżnień i otrzymali najwyższe odznaczenia, w tym Nagrodę Nobla i inne (nagroda Fundacji Jurzykowskiego w Nowym Jorku, włoska nagroda im. Ignazio Silone, francuski Order Sztuk Pięknych i Literatury, belgijski Order Leopolda II, Komandoria Palm Akademickich Republiki Francuskiej, Wielki Krzyż Zasługi Republiki Federalnej Niemiec).

Tworzyli oryginalne dzieła, należąc do znanych szkół naukowych (np. prof. Krzysztof Pomian – warszawska szkoła historii idei; Zygmunt Mycielski – polska szkoła kompozytorska).

Twórcy i artyści występujący przed publicznością w Paryżu tworzyli krąg modernistycznych kierunków kultury XX wieku, a w swych dziedzinach należeli do przedstawicieli awangardy europejskiej.

Ryszard Gryz, Mirosław Wójcik (red.), Homo Homini Res Sacra. Dokumentacja historyczna spotkań  w Centrum Dialogu w Paryżu (1973-1989), t. 2: maj 1975 – maj 1977, 2020, 563 s., format 24,6×19,0 cm, ISBN 978-83-7133-847-2, cena 90,30 zł plik PDF publikacji: Homo Homini Res Sacra

Niniejsza publikacja stanowi drugi tom edycji źródeł związanych z działalnością i spotkaniami organizowanymi przez Centrum Dialogu w Paryżu w latach 1975-1977. Założoną i zrealizowaną ideą twórców ośrodka była otwarta debata o wolności i humanistycznym dziedzictwie Polski i Polaków we współczesnym świecie. W pierwszych latach istnienia pallotyńskiego Centrum Dialogu wykłady zaprezentowali w kolejności chronologicznej: Zbigniew Herbert, Jerzy Turowicz, Czesław Miłosz, Stefan Kisielewski, Roman Palester, Mieczysław Krąpiec, Wojciech Skalmowski, Jan Błoński, Kazimierz Brandys, Włodzimierz Sedlak, Jerzy Starnawski, Adam Michnik i Andrzej Micewski. Tylko w czasach istnienia PRL w paryskim Centrum Dialogu zorganizowano około stu osiemdziesięciu odczytów, dyskusji i wieczorów autorskich.  Niniejsza edycja paryskich spotkań została przygotowana przez zespół badawczy złożony głównie z pracowników naukowych Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.

Głównym celem omawianej serii edytorskiej jest oddanie czci wszystkim, którzy przyczynili się sto lat temu do odzyskania niepodległości przez Polskę oraz uwiecznienie polskiego dziedzictwa kulturowego na Obczyźnie. Dorobek intelektualny wynikający z działalności Centrum Dialogu jest istotnym rozdziałem dziejów polskiej emigracji XX wieku. Założono, że przedsięwzięciu będzie kontynuowane w kolejnych tomach.

Publikacja adresowana jest do historyków polskiej emigracji w XX wieku, krytyków i historyków współczesnej literatury polskiej oraz do badaczy dziedzictwa kulturowego Polski w XX wieku.

Ryszard Gryz, Mirosław Wójcik red., Homo homini res sacra. Dokumentacja historyczna spotkań w Centrum Dialogu w Paryżu (1973-1989)”, t. 3: Lipiec 1977 – wrzesień 1978, 2022, 488 s., format B5, ISBN 978-83-7133-971-4, cena 105,00 zł

 „Homo homini res sacra” to trzeci tom dokumentacji historycznej spotkań w Centrum Dialogu w Paryżu, obejmujący prelekcje i koncerty, jakie odbyły się w okresie od 1 lipca 1977 do 29 września 1978 roku. W gronie gości paryskiej placówki znaleźli się w tym czasie duchowni (ówczesny kardynał Karol Wojtyła, ks. Józef Sadzik, ks. Stanisław Olejnik, abp Jerzy Stroba, ks. Janusz Pasierb), poeci (Ryszard Krynicki, Julia Hartwig, Artur Międzyrzecki, Paweł Hertz), prozaicy (Jerzy Krzysztoń), historycy literatury (Andrzej Drawicz), publicyści (Stefan Kisielewski – również w roli kompozytora), aktorzy (Halina Mikołajska) i muzycy (Marek Drewnowski).
Dorobek intelektualny wynikający z działalności Centrum Dialogu w Paryżu jest istotnym rozdziałem dziejów polskiej emigracji XX wieku. Zwłaszcza że ośrodek ten uczestniczył w kształtowaniu tożsamości narodowej na uchodźstwie oraz wspomaganiu niepodległościowych dążeń Polaków w dwóch ostatnich dekadach PRL. Przedsięwzięcie edytorskie, którego niniejsza publikacja stanowi trzeci tom, będzie kontynuowane w następnych latach.
Niniejsza edycja paryskich spotkań uwzględnia ogólnie przyjęte i obowiązujące zasady wydawnicze źródeł historycznych. Jej struktura odpowiada kryterium chronologicznemu. Każdy prelegent prezentujący swój dorobek i myśli został przedstawiony w odrębnym, kilkustronicowym biogramie. Przy czym, aby ukazać potencjał intelektualny kręgu zaproszonych prelegentów, uwzględniono także osoby, których wystąpienia w wersji audio się nie zachowały.
W opracowaniu trzeciego tomu udział wzięli (w kolejności alfabetycznej): ks. dr hab. Rafał Dudała, prof. UJK; dr hab. Krzysztof Jaworski, prof. UJK; ks. Robert Włodkowski z Kurii Metropolitalnej Szczecińsko-Kamieńskiej i dr hab. Mirosław Wójcik, prof. UJK.

S. Iwaniak, Służba zdrowia w województwie kieleckim (1944-1974), 268 s., format B5, ISBN 83-7133-217-3, 2003, cena 13,13 zł

W pracy omówione zostały najważniejsze problemy służby zdrowia w województwie kieleckim w latach 1944-1974. Autor scharakteryzował dynamikę rozwoju kadry lekarskiej i pomocniczego personelu medycznego, przedstawił bazę kieleckiej służby zdrowia, w tym placówki szpitalne, ośrodki zdrowia, krwiodawstwo, stacje pogotowia ratunkowego. Wiele miejsca poświęcił zagadnieniu zwalczania chorób zakaźnych, przemysłowej służbie zdrowia, stomatologii, leczeniu sanatoryjnemu, a także opiece lekarskiej w szkołach i zakładach wychowawczych na terenie województwa kieleckiego.

.

.

Anna Jabłońska, Kapituła uniejowska do początku XVI wieku,220 s., format B5, ISBN 83-7133-265-3, 2005, 21,00 zł

Praca należy do nurtu badań nad polskimi kapitułami kolegiackimi w okresie średniowiecza. Nurt ten, dotyczący kapituł katedralnych, a także coraz częściej – kolegiackich, właściwie dopiero w ostatnich latach uległ zintensyfikowaniu, ukazując wciąż nowe kwestie oczekujące na wyjaśnienie i nowe kierunki poszukiwań. Głównym celem autorki było jak najdokładniejsze zrekonstruowanie organizmu i zasad funkcjonowania, form działalności i instytucjonalnych powiązań konkretnej kapituły w Uniejowie, osadzonej w określonych, lokalnych warunkach, uzależnionej zarówno od nich, jak też potrzeb arcybiskupów gnieźnieńskich. Poszczególne części i rozdziały pracy różnią się między sobą charakterem, mają inny układ treści, o czym zdecydowały źródła. W sytuacji, gdy do tej pory o kapitule uniejowskiej nie było wiadomo prawie nic, to właśnie źródła, zarówno drukowane, jak i w dużej mierze rękopiśmienne, odgrywały główną rolę. Część pierwsza pracy opisuje strukturę kapituły, obejmując takie zagadnienia, jak: geneza korporacji w Uniejowie, hierarchia prebend i stanowisk wewnątrz niej, omówienie statutów, charakterystyka własnościowa oraz relacja o tej części szpitalnictwa, która była związana ze zgromadzeniem kanoników. Część druga to katalog duchowieństwa kapitulnego: prałatów, kanoników, wikariuszy, zawierający biogramy poszczególnych osób. Wykaz obejmuje następujące dane: pochodzenie, wykształcenie, stopień święceń, stanowiska uniejowskie, inne posiadane prebendy, urzędy i funkcje. Jest skonstruowany pod kątem ukazania miejsca kapituły uniejowskiej na tle kariery danego duchownego. Katalog, choć wydzielony jako odrębny, nie jest tylko prostym aneksem. Ma wartość równorzędną z pierwszą częścią pracy, albowiem pozwolił na wyciągnięcie wniosków dotyczących kapituły jako całości, a także informacje stąd pochodzące świetnie uzupełniały treść opisującą strukturę. Praca przeznaczona jest przede wszystkim dla specjalistów zajmujących się kapitułami i ich duchowieństwem.

Dariusz Jarosz, „Masy pracujące przede wszystkim”. Organizacja wypoczynku w Polsce 1945-1956, 300 s., format B5, ISBN 83-7133-190-8, 2003, cena 13,13 zł

Praca jest opracowaniem prezentującym obraz wypoczynku w Polsce w latach 1945-1989, które w części wypełnia istniejącą lukę badawczą, czyniąc ogląd ówczesnej rzeczywistości pełniejszym. Natomiast przedstawione tu analizy pomagają bardziej zrozumieć istotę stalinowskiego systemu władzy. Rozważania zawarte w książce dotyczą niemal w całości szeroko rozumianej turystyki. Poszczególne części pracy poświęcone zostały kolejno: wczasom pracowniczym, wypoczynkowi dzieci i młodzieży oraz turystyce w węższym znaczeniu tego słowa, tj. formom czynnego wypoczynku poza miejscem stałego zamieszkania, na których koncentrował się wysiłek władz komunistycznych w dziedzinie organizacji wypoczynku.

.

.

Dariusz Jarosz, Grzegorz Miernik, „Zhańbiona” wieś Okół: opowieści o buncie, 2016, 337 s., format A5, ISBN IHPAN 978-83-63352-70-7, ISBN UJK 978-83-7133-666-9, cena 25,20 zł

 W latach 1949-1956 w Polsce podobnie jak w innych państwach radzieckiej strefy wpływów prowadzono działania mające doprowadzić do skolektywizowania wsi. Władze stosowały szereg metod, których celem było złamanie chłopskiego oporu, ograniczenie własności prywatnej na wsi i tworzenie spółdzielni produkcyjnych. Chłopi polscy, zwłaszcza zamieszkali w województwach na ziemiach dawnych, także w województwie kieleckim sprzeciwiali się tej polityce. W wielu wsiach miały miejsce masowe i gwałtowne protesty, w czasie których dochodziło do słownych utarczek, a bywało, że i rękoczynów. Wielu protestujących było na różne sposoby represjonowanych przez stalinowskie władze. Znakomitym przykładem takich antykolektywizacyjnych masowych protestów stały się wydarzenia we wsi Okół. Ta duża miejscowość miała swoją specyfikę. W okresie dwudziestolecia międzywojennego silnie reprezentowany był ruch komunistyczny, a bardzo wielu mieszkańców należało do Kościoła (starokatolickiego). Zajścia z lat 1950-1953 ujawniły podziały lokalnej społeczności, różne zachowania władz, represyjność stosowanych metod. Autorzy przeprowadzili kwerendy w wielu archiwach gromadząc bogaty i różnorodny materiał źródłowy. Zebrany materiał został wykorzystany i zweryfikowany w toku badań terenowych. Rozmowy z uczestnikami i świadkami tych dramatycznych wydarzeń pozwoliły uzupełnić najważniejsze ustalenia i poznać opinię o tym co działo się w Okole. Okazuje się, że wśród najstarszych mieszkańców wsi bunt z początku lat 50. XX w. na stałe pozostał w pamięci, a podziały które się wówczas ujawniły przetrwały przez wiele następnych dekad. Krąg potencjalnych odbiorców obejmuje wszystkich zainteresowanych historią społeczną Polski i Europy Środkowo-Wschodniej po 1945 r.

Cezary Jastrzębski (red.), Ad Personam. Prace ofiarowane Profesorowi Adamowi Massalskiemu w 75. rocznicę urodzin, 2019, 454 s., format B5, ISBN 978-83-7133-760-4, cena 68,25 zł

Publikacja powstała z okazji 75. rocznicy urodzin Profesora Adama Massalskiego.  Grono przyjaciół, współpracowników i uczniów Jubilata przygotowało tę księgę jako wyraz wielkiego uznania dla jego dorobku i dokonań. Profesor Adam Massalski jest nie tylko znakomitym historykiem: wytrawnym badaczem polskich dziejów XIX i XX wieku, lecz także doskonałym erudytą, archiwistą, muzealnikiem, organizatorem konferencji, paneli dyskusyjnych i badań zespołowych, pomysłodawcą licznych projektów naukowych, promotorem kilkudziesięciu doktoratów oraz inspiratorem wielu habilitacji.

W prezentowanym tomie zamieszczono artykuły przygotowane z okazji nadania Profesorowi w 2015 r. tytułu Członka Honorowego Kieleckiego Towarzystwa Naukowego.

Katarzyna Justyniarska-Chojak, Inwentarze pośmiertne z małych i średnich miast Małopolski (w XVI-XVIII wieku), 2020, 652 s., format B5, ISBN 978-83-7133-761-1, cena 86,10 zł

Tematem niniejszej publikacji są inwentarze pośmiertne, wpisane pomiędzy XVI-XVIII stuleciem do ksiąg miejskich małopolskich miasteczek i miast średniej wielkości. Inwentarze pośmiertne, czyli spisy wszelkich dóbr nieruchomych i ruchomości, jakie zmarły po sobie zostawił, powstawały z myślą o ochronie praw spadkowych spadkobierców, szczególnie nieletnich. W praktyce chodziło o spisanie i zabezpieczenie majątku zmarłego oraz określenie zobowiązań  natury finansowej, jakie po nim pozostały. Wiązało się to z obowiązkiem  uregulowania wszelkich długów zmarłego przez osoby biorące udział w spadkobraniu. Inwentarze pośmiertne umożliwiają badanie kwestii związanych z praktycznym funkcjonowaniem prawa spadkowego w miastach, rządzących się prawem magdeburskim. Pośmiertne rejestry mienia są również jedynym w swoim rodzaju źródłem,  pozwalającym na poznanie wielu aspektów mieszczańskiej kultury materialnej, w tym istnienia przedmiotów będących symbolami statusu społecznego. Pośrednio niosą ze sobą informacje dotyczące powiązań rodzinnych i społecznych osób, których mienie spisywano oraz przykłady świadczące o funkcjonowaniu władz miejskich w małych i średnich ośrodkach miejskich.

Katarzyna Justyniarska-Chojak, „Wszyscy śmiertelni jesteśmy i dlatego rozrządzamy majętności swoje”. Wybór testamentów z ksiąg miejskich województwa sandomierskiego (XVI-XVIII wiek), 2014, 164 s., format B5, ISBN 978-83-7133-617-1, cena 17,85 zł

Publikacja zawiera 47 rozporządzeń testamentowych, znajdujących się w zachowanych do dnia dzisiejszego księgach miejskich dawnego województwa sandomierskiego. Obok testamentów z największego miasta regionu – Sandomierza, pojawiają się w niej zapisy pochodzące z małych ośrodków miejskich (z Ćmielowa, Chęcin, Janikowa, Jastrzębia, Lasocina, Nowej Słupi, Opatowca, Ożarowa, Rakowa, Skrzynna, Tarłowa). Będą to rozporządzenia spisane pomiędzy XVI a XVIII stuleciem, przez osoby reprezentujące różny poziom zamożności i zajmujące w miejskiej hierarchii różną pozycję. W kilku przypadkach wraz z testamentami pojawiają się również dokumenty im towarzyszące, a stanowiące w przepisach prawa spadkowego ich uzupełnienie, takie jak na przykład inwentarze pośmiertne, rejestry wydatków pogrzebowych, czy urzędowe podziały dóbr, dokonane przed władzami miejskimi.

Katarzyna Justyniarska-Chojak, Jacek Pielas (wyd.),  Źródła i materiały do dziejów szlachty województwa sandomierskiego w XVI-XVIII wieku, T. 2: Inwentarze dóbr ziemskich z XVII-XVIII wieku (cz. 2), 2016, 248 s., format B5, ISBN 978-83-7133-667-6, cena 32,55 zł

Niniejsza książka stanowi kontynuację rozpoczętego w 2009 r. wydawnictwa źródłowego, stawiającego sobie za cel publikowanie źródeł i materiałów do dziejów szlachty zamieszkującej dawne województwo sandomierskie w dobie nowożytnej. Prezentowana część druga tomu zawiera 30 inwentarzy dóbr szlacheckich, z lat 1635-1789. Inwentarze dóbr ziemskich są jednym z podstawowych rodzajów źródeł służących badaniu rzeczywistości społeczno-gospodarczej Rzeczypospolitej w XVI-XVIII w. Masowość, bogactwo i różnorodność treści oraz stosunkowo duża wiarygodność decydują o wysokiej wartości inwentarzy jako źródła historycznego. Źródła te wykorzystywane są przez badaczy wielu problemów, m.in. dziejów gospodarczych okresu feudalnego, stosunków społecznych i rozwarstwienia mieszkańców wsi, osadnictwa, kultury materialnej szlachty i chłopów. Dla dziejów szlachty województwa sandomierskiego – z uwagi na ogromne ubytki w źródłach – przynoszą one wielokrotnie dane podstawowe, informujące m.in. o przynależności własnościowej dóbr szlacheckich i rodzaju własności, lokalizacji i architekturze siedzib szlacheckich i rezydencji magnackich oraz wyposażeniu ich wnętrz, stanie budynków gospodarczych i ich rozmieszczeniu, charakterze prowadzonej gospodarki, potencjale gospodarczym wielkiej, średniej i drobnej własności. Książka przeznaczona jest dla badaczy stanu szlacheckiego   w Rzeczpospolitej, w szczególności majątkowych aspektów działalności szlachty. Potencjalnymi odbiorcami wydawnictwa mogą być również regionaliści gromadzący informacje na temat dziejów szlachty dawnego województwa sandomierskiego w okresie nowożytnym oraz dziejów poszczególnych miast i miejscowości dzisiejszego województwa świętokrzyskiego.

Wojciech Kalwat, Zbigniew Penkalla (red)…Et quorum pars magna fui… Księga pamiątkowa poświęcona profesorowi Zbigniewowi Janowi Góralskiemu, 364 s., format A4, ISBN 83-7133-191-6, 2003, cena 15,75 zł

Praca została poświęcona zmarłemu w 1997 roku Profesorowi Zbigniewowi Janowi Góralskiemu – historykowi, archiwiście, bibliotekarzowi i pedagogowi. Wieloletni pracownik kieleckiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej (obecnie Akademii Świętokrzyskiej) był znanym poliglotą, władającym językami: niemieckim, angielskim, francuskim, włoskim, hiszpańskim i rosyjskim. Znał też łacinę i grekę oraz czytał po hebrajsku. Był jednym z najsławniejszych historyków polskich zajmujących się schyłkowymi latami rzeczpospolitej szlacheckiej. Interesował się również wieloma innymi aspektami historii: geografią historyczną, historią polityczną, społeczną, gospodarczą, a nawet genealogią. W jego bibliografii można odnaleźć wiele ciekawych pozycji, jak: Austria a trzeci rozbiór Polski; Stanisław August w insurekcji kościuszkowskiej; Urzędy i godności w dawnej Polsce; Maria Teresa; Monachium; Salzburg.

.

Szymon Kazusek, Handel zagraniczny Korony w końcu XVIII wieku. Tabele statystyczne, t. 1: Eksport w latach 1786-1790, 2012, 291 s., format B5, ISBN 978-83-7133-509-9, cena 32,55 zł

Niniejsza publikacja jest pierwszym z dwóch tomów statystyki handlu zagranicznego Korony w końcu XVIII wieku. Zasadniczą częścią prezentowanego tomu są zestawienia statystyczne towarów stanowiących przedmiot eksportu Korony do Prus, Austrii, Rosji, Turcji i Wołoszczyzny w drugiej połowie lat osiemdziesiątych XVIII stulecia. Z uwagi na różnorodność przedmiotu eksportu, towary wywożone z kraju zostały pogrupowane pod względem ich pochodzenia i przeznaczenia w ściśle określone kategorie. Całość poprzedzono wstępem i zaopatrzono w słownik towarów, wykaz jednostek miar i wag. Zestawienia dotyczą bezpośrednio okresu upadku Rzeczypospolitej, stosunkowo słabo jeszcze znanego w aspekcie gospodarczym nauce historycznej. Książka jest zatem kierowana do historyków polskich, zajmujących się dziejami Rzeczypospolitej w czasach panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, a także do badaczy z innych krajów europejskich, w tym szczególnie zajmujących się dziejami gospodarczymi Prus, Austrii, Rosji czy Turcji. Praca stanowi również pomoc dla studentów i historyków interesujących i zajmujących się badaniami nad rynkiem krajowym, rolnictwem, rzemiosłem i produkcją przemysłową.

Szymon Kazusek, Handel zagraniczny Korony w końcu XVIII wieku. Tabele statystyczne, t. 2: Import w latach 1786-1790, cz. 1: Zestawienia roczne, 2012, 337 s., format B5, ISBN 978-83-7133-531-0, cena 40,95 zł

Prezentowane wydawnictwo jest kontynuacją pierwszego tomu Statystyki handlu zagranicznego Korony w końcu XVIII wieku. Niniejsza, pierwsza część drugiego tomu zawiera roczne zestawienia statystyczne towarów stanowiących przedmiot importu Korony z Austrii, Prus, Rosji, Turcji, Wołoszczyzny i innych krajów europejskich w latach 1786-1790. Wśród tych ostatnich wymienić należy: Francję, Wielką Brytanię, Niderlandy, Hiszpanię oraz kraje skandynawskie. Odnotowane zostały również towary sprowadzane tranzytem z Krajów Dalekiego Wschodu oraz Ameryki Północnej i Południowej. W tabelach zastosowano tę samą co w pierwszym tomie klasyfikację towarów według 13 kategorii oraz podobne modyfikacje i ujednolicenia nazw towarów.

Szymon Kazusek, Handel zagraniczny Korony w końcu XVIII wieku. Tabele statystyczne, t. 2: Import w latach 1786-1790, cz. 2: Zestawienia sumaryczne, 2013, 233 s., format B5, ISBN 978-83-7133-570-9, cena 22,05 zł

Druga i ostatnia część drugiego tomu Handlu zagranicznego Korony w końcu XVIII wiekuma charakter podsumowujący. Podstawę zamieszczonego tu zestawienia sumarycznego artykułów importowanych w Koronie w latach 1786-1790 stanowią roczne zestawienia opublikowane w części pierwszej. Wprowadzona klasyfikacja towarów jest powieleniem kryteriów stosowanych dotychczas. W odróżnieniu od tabeli sumującej eksport Korony, dla oznaczenia roku importu towarów wykorzystano kolejne litery alfabetu w indeksie górnym. Część drugą tomu drugiego zaopatrzono w słownik towarów importowanych oraz wykaz jednostek metrologicznych. Zawiera ona także indeks towarów odnotowanych w pierwszym i drugim tomie.

.

.

.

Szymon Kazusek, Handel żydowski Krakowa w połowie XVII wieku. Tabele materiałowe i statystyczne, 2006, 288 s., format B5, ISBN 83-7133325-0, cena 23,10 zł
Praca zawiera tabele materiałowe i statystyczne, dotyczące handlu żydowskiego Krakowa w latach 1648-1660. Jej podstawą są krakowskie księgi celne. W zestawieniach znajdują się roczne spisy kupców trudniących się wymianą handlową pomiędzy Krakowem a ośrodkami miejskimi w kraju oraz za granicą. Tabele zawierają również wykazy towarów stanowiących przedmiot handlu, a także wielkości stosowanych środków transportu. Książka stanowi kontynuację publikacji tego samego autora pt. Żydzi w handlu Krakowa w połowie XVII wieku.

.

.

.

Szymon Kazusek (wyd.), Księgi celne Korony z drugiej połowy XVI wieku, 2017, 386 s.+ mapa,  format B5, ISBN 978-83-7133-685-0, cena 50,40 zł

Niniejsza publikacja stanowi edycję zachowanych szesnastowiecznych ksiąg komór celnych z obszarów Korony. Opublikowane zostały księgi celne z drugiej połowy XVI w., tj. księgi komory chrzanowskiej (1582 r.), krzepickiej (1582 r., 1591-1592), myślenickiej (1582 r.), częstochowskiej (1584 r.), olkuskiej (1591-1592), międzyrzeckiej (1581 r.), wschowskiej (1581 r.), kębłowskiej (1585 r.), obornickiej (1585 r.), wronieckiej (1585 r.), siewierskiej (1591-1592), koziegłowskiej (1591 r.), a także wykaz konfiskowanych z przemytu towarów w Wielkopolsce (1583 r.). Publikacja skierowana jest do historyków, zajmujących się dziejami gospodarczymi dawnej Rzeczypospolitej. Praca może również stanowić pomoc dla studentów i historyków interesujących się i zajmujących się badaniami nad rynkiem krajowym, rolnictwem, rzemiosłem i produkcją przemysłową oraz wąskimi zagadnieniami handlu ściśle określonymi towarami i konsumpcją. Opracowanie jest również skierowane do badaczy dziejów szlachty i magnaterii, mieszczaństwa i kupiectwa, w tym również zagranicznego, a także do zainteresowanych dziejami Żydów i Szkotów na ziemiach polskich, bądź historią Kościoła.

Szymon Kazusek,  Spław wiślany w drugiej połowie XVIII wieku (do 1772 roku). Część 1: Charakterystyka spławu wiślanego, 2022, 938 s.,  format B5, ISBN 978-83-7133-957-8, cena 155,40 zł

W dwuczęściowej monografii w sposób szczególny przybliżony został spław wiślany w latach 1764–1766 (cz. 2, Statystyka spławu wiślanego, Kielce 2016). W pierwszej części publikacji omówiono warunki naturalne spławu, np. stany wody, zmiany sedymentacyjne w korycie Wisły czy warunki pogodowe; polityczne i prawne aspekty spławu wiślanego, m.in. sytuację wewnętrzną w kraju i wpływ krajów ościennych, stanowisko sejmikującej szlachty wobec spławu na Wiśle i jej dopływach oraz ustawodawstwo sejmu polskiego w tym zakresie; organizację spławu wiślanego i jego koszty; strukturę towarów stanowiących przedmiot spławu; uczestników handlu spławnego, od monarchy i jego dworu, przez szlachtę i magnaterię, mieszczaństwo, duchowieństwo, liczne zgromadzenia zakonne, Żydów, po ludność wiejską.

Opublikowana w 2016 roku część druga książki zawiera szczegółowe zestawienia tabelaryczne, które przedstawiają statystykę spławu wiślanego.

Szymon Kazusek, Spław wiślany w drugiej połowie XVIII wieku (do 1772 r.). Część 2: Statystyka spławu wiślanego, 2016, 610 s., format B5, ISBN 978-83-7133-672-0, cena 63,00 zł

Prezentowana publikacja przedstawia statystykę spławu na Wiśle i jej dopływach w latach 1750–1772. Omówiona została organizacja spławu, przedmiot handlu spławnego, uczestnicy tej działalności, a także spław wiślany w kontekście handlu krajowego i zagranicznego Rzeczypospolitej tego okresu. Książka skierowana jest do historyków zajmujących się dziejami Rzeczypospolitej, szczególnie w czasach panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, a także badaczy zajmujących się dziejami gospodarczymi Prus, Rosji i Austrii. Praca może również stanowić pomoc dla studentów i historyków zajmujących  się badaniami nad rynkiem krajowym, rolnictwem, rzemiosłem i produkcją przemysłową oraz wąskimi zagadnieniami handlu ściśle określonymi towarami oraz konsumpcją. Opracowanie jest również skierowane do badaczy dziejów szlachty i magnaterii, mieszczaństwa i kupiectwa, w tym również zagranicznego, a także zainteresowanych dziejami Żydów na ziemiach polskich, bądź historią Kościoła.

Kieleccy bohaterowie 1905-1907. Relacje Jana Partyki, Piotra Wiślickiego i Cecylii Stodułkiewicz-Fiołek, oprac. Barbara Szabat, Mariusz Nowak, 214 s., format A5, ISBN 83-7133-192-4, 2003, cena 7,88 zł

Opublikowane w książce wspomnienia zostały napisane przez ludzi, którzy w okresie rewolucji w taki czy inny sposób walczyli z reżimem carskim. Mają one różny charakter, chociaż wszystkie – jako pisane wiele lat po relacjonowanych wydarzeniach – są niewątpliwie subiektywne. Ich autorzy byli członkami partii, która uważała, że tylko siłą zbrojną, można wywalczyć niepodległość. Autorzy omawianych wspomnień nie opisali przebiegu rewolucji 1905-1907 roku w Kielcach i guberni kieleckiej we wszystkich jej aspektach. Na ogół zajmowali się wydarzeniami, do których doszło w latach 1906-1907, a nawet później. Taki materiał źródłowy stanowi cenny przyczynek do dziejów rewolucji 1905-1907 roku w Kielcach i w byłej guberni kieleckiej.

.

.

Sebastian Fabian Klonowic, Victoria Deorum. In qua continetur veri herois educatio (Cap. XXXI-XXXV). Wydał, wstępem i komentarzem opatrzył Władysław Pokrywka, 124 s., format B5, ISBN 83-7133-177-0, cena 6,30 zł

Polsko-łaciński poeta Sebastian Fabian Klonowic (łac. Acernus) 1545-1602 jest autorem poetyckiego traktatu parenetycznego, liczącego 20 tys. heksametrów, pt. Victoria Deorum. In qua continetur veri herois educatio. Interpretuje on alegorycznie mit o zwycięstwie odniesionym przez bogów olimpijskich – uosabiający nowy i piękny porządek kosmosu – nad pradawnymi gigantami, synami Ziemi. Poeta poucza, jaki powinien być idealny obywatel ówczesnej polskiej i chrześcijańskiej Rzeczypospolitej szlacheckiej i jak powinien być kształtowany. „Nauczycielem życia” staje się u Klonowica antyczny Rzym i on dostarcza autorowi licznych wzorców osobowych. Niezwykle symptomatyczne i ciekawe (choć nie całkiem jednoznaczne) są rozważania w rozdz. XXXV na temat: czy syn szlachecki powinien zdobywać umiejętności zawodowe, czy wypada mu zajmować się czymś innym niż uprawa ziemi. Poemat ukazał się drukiem jeszcze za życia autora w latach 1587 – około 1600. Wzorem w budowie heksametru byli dla Klonowica: Wergiliusz, Owidiusz i Horacy. Niniejsza edycja, jako czwarty tom wielkiego dzieła Klonowica Victoria Deorum, ukazuje się w 400-lecie śmierci wielkiego poety lubelskiego, który wciąż jest mało znany i niedoceniany.

Sylwia Konarska-Zimnicka,  „Wenus panią roku, Mars towarzyszem…”. Astrologia w Krakowie w XV i początku XVI wieku,  2018, 454 s., format B5, ISBN 978-83-7133-729-1,  cena 58,80 zł

Tematem przewodnim książki jest ukazanie krakowskiej astrologii w jej rozwoju, tj. w II połowie XV i I połowie XVI wieku. Analizie poddane zostały licznie  wówczas powstające traktaty, będące traktatem ambiwalencji w podejściu do tej szczególnej nauki, co pozwoliło na stworzenie katalogu  zarzutów wysuwanych przeciwko astrologii i jej zwolennikom, jak również dało sposobność omówienia tych aspektów, dla których korzystanie  z nauki o ciałach niebieskich było wręcz konieczne, dość wymienić jatromatematykę oraz astrometeorologię. Omówione zostały tu również masowo wówczas powstające prognostyki oraz podręczniki do ich tworzenia vel  interpretowania, a wszystko  to   zaprezentowano  na szerokim  tle europejskim. Książka adresowana jest do historyków, ze szczególnym uwzględnieniem historyków nauki.

Sylwia Konarska-Zimnicka, Lucyna Kostuch, Beata Wojciechowska (red.),  Medicina antiqua, mediaevalis et moderna. Historia – filozofia – religia, 2019, 356 s.,  format B5 cm, ISBN 978-83-7133-752-9, cena 50,40 zł

Celem niniejszej publikacji jest prezentacja wybranych aspektów badań nad medycyną starożytną, średniowieczną i nowożytną. Redaktorom tomu zależało na uwidocznieniu medycznego dziedzictwa i wpływów kulturowych, dlatego przyjęli szeroki zakres czasowy i terytorialny. Opracowanie zawiera teksty dotyczące historii medycyny europejskiej, w szczególności polskiego dorobku, ale również niezwykle ważnych osiągnięć bliskowschodnich w tym zakresie. Artykuły mają charakter interdyscyplinarny; wiedza o dawnej medycynie pochodzi w równym stopniu z zachowanych świadectw pisanych, ikonograficznych jak i archeologicznych. Praca składa się z dwudziestu trzech artykułów, które napisane zostały przez badaczy reprezentujących różne dyscypliny naukowe i ośrodki badawcze, w tym instytucje zagraniczne.

Sylwia Konarska-Zimnicka, Piotr Piotrowski, Albumasar i jego „Ysagoga minor”, 2020,  212 s., format B5, ISBN 978-83-7133-870-0, cena 44,10 zł

Niniejsza publikacja poświęcona jest Albumasarowi i jego dziełu Ysagoga minor zwanym również Mniejszym wprowadzeniem do astrologii. Utwór znany jest  w kręgach kultury łacińskiej w tłumaczeniu na język łaciński dokonany przez Adelarda z Bath i stanowi podręcznik wiedzy astrologicznej będącej  skróconą wersją Wielkiego wprowadzenia do astrologii, które w XV w. zostało opublikowane drukiem. Ysagoga minor znana była jedynie w wersjach rękopiśmiennych, spośród których zachowało się do naszych czasów tylko kilka. Dzieło to było powszechnie wykorzystywane przez cały okres wieków średnich przez miłośników nauki o oddziaływaniu ciał niebieskich, również na uniwersytecie krakowskim, albowiem w sposób kompleksowy, przystępny i przejrzysty prezentowało najistotniejsze prawidła wiedzy astrologicznej. Monografia ta wzbogacona o edycję krytyczną dzieła zamieszczoną w formie aneksu, adresowana jest nie tylko do historyków, ze szczególnym uwzględnieniem historyków nauki i kultury, ale również uczonych zajmujących się dziejami, nauką i kulturą muzułmańską, ponadto do czytelników zainteresowanych dziejami astrologii.

Sylwia Konarska-Zimnicka, Beata Wojciechowska, Lucyna Kostuch (tłum. i oprac.) we współpracy z Piotrem Piotrowskim, Albumasar, Flores Astrologie. Kwiatki Astrologii, 2020, 172 s., format B5, ISBN 978-83-7133-859-5, cena 33,60 zł

Flores astrologie Albumasara były jednym z najbardziej popularnych dzieł do nauki astrologii tego autora, powielanym tak w wersjach rękopiśmiennych, jak i drukowanych w Europie XV i XVI wieku. Po wielokroć odwoływali się do niego średniowieczni astrologowie wywodzący się z kręgu kultury chrześcijańskiej. Flores astrologie vel Liber florum, zostało opublikowane po raz pierwszy w roku 1488 w Wenecji przez znakomitego drukarza i wydawcę Erharda Ratdolta. Ponowny dodruk miał miejsce w roku 1495. Do roku 1506 opublikowano kolejne 3 wydania już w wersji starodruku. Drukarze chętnie podejmowali się druku tego dzieła, gdyż cieszyło się ono niesłabnącą popularnością. Świadectwem tego jest znaczna liczba zachowanych po dziś dzień egzemplarzy starodruków, przechowywanych w europejskich, a więc również w polskich zbiorach bibliotecznych. Niniejsze polskojęzyczne tłumaczenie Flores Astrologie stanowi cenne źródło dla historyków, historyków nauki, ponadto dla badaczy historii kultury życia codziennego w średniowieczu, jak również dla kulturoznawców, badaczy kultury islamskiej i filozofów przyrody.

Lucyna Kostuch, Beata Wojciechowska, Sylwia Konarska-Zimnicka, Rev. Paweł Tambor, Paradigms. Thinking Styles. Research Programs. How Does Science Change? 2020, 140 s., format B5, ISBN 978-83-7133-845-8, cena 21,00 zł

Contents

Introduction  ………………………………………………… 7

LUCYNA KOSTUCH (Institute of History, Jan Kochanowski University in Kielce) Ancient and modern results of the observation of animal behaviour based  on the fox. Between the humanist paradigm and the natural paradigm ….. 9

AGNIESZKA KIJEWSKA (Faculty of Philosophy, The John Paul II Catholic University of Lublin) The history of medieval philosophy and its historiography ……………. 27

BEATA WOJCIECHOWSKA (Institute of History, Jan Kochanowski University in Kielce) Blood science. From Galen to William Harvey – transformations  of the paradigm until the end of the seventeenth century …………….. 43

SYLWIA KONARSKA-ZIMNICKA (Institut of History, Jan Kochanowski University in Kielce) From astronomy to astrology and back. Thoughts of a medievalist ……… 55

REV. PAWEŁ TAMBOR (Faculty of Theology, Faculty of Philosophy, The John Paul II Catholic University of Lublin) From a static Universe to an expanding Universe: a paradigm shift  or a change in thought style? …………………………………. 71

YVES GASPAR (Trinity Hall, University of Cambridge, United Kingdom) A different universe – attempts to address the crisis of modern theoretical  cosmology ………………………………………………. 91

ADAM ŚWIEŻYŃSKI (Institute of Philosophy, Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw) From the ideas of spontaneous generation and cosmic origin of life  to the bilinear concept of biogenesis  ……………………………. 101

REV. ROMAN KULIGOWSKI A paradigm shift is not a shift of moral rules or values ………………. 127

Waldemar Kowalski, „Do zmartwywstania swego za pewnym wodzem Kristusem…”. Staropolskie inskrypcje północno-zachodniej Małopolski, 272 s. + 24 s. nlb., format B5, ISBN 83-7133-226-2, 2004, cena 33,60 zł

Praca ukazuje treści i funkcje późnośredniowiecznych i wczesnonowożytnych inskrypcji. Źródła te traktowane są jako jedna z komunikacji społecznej. Budowa, treść oraz pismo epigrafów nagrobnych, fundacyjnych, na dzwonach i utensyliach liturgicznych analizowane są w zakresie propagowanych tą drogą wzorów osobowych, indywidualnych i zbiorowych postaw wobec życia i śmierci.

.

.

.

Waldemar Kowalski (red.), O przeszłości, czasy, miejsca, ludzie. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Jadwidze Muszyńskiej, 2016, 318 s., format 19,0×24,5 cm, ISBN 978-83-7133-669-0, cena 44,10 zł

Spis treści

Wstęp, s. 9

Tabula gratulatoria, s. 11

A.Kądziela, Bibliografia prac profesor  Jadwigi Zuzanny Muszyńskiej za lata 1973-2015, s. 13

Wspólnoty terytorialne, stanowe i etniczne

H. Samsonowicz, W poszukiwaniu starożytnego rodowodu, s. 25

H.Gmiterek, Żydowska gmina w Parczewie w XVI-XVII wieku, s. 31

J.Pielas, Urzędnicy grodzcy sandomierscy w pierwszej połowie XVII wieku, 41

J.Łosowski, Więzi społeczne w świetle testamentów chłopów polskich w XVI-XVIII wieku, s. 51

F.Leśniak, Frochtarze skarbu królewskiego i właściciele cegielni w podkrakowskich Dębnikach w XVIII wieku, s. 59

Społeczności i instytucje Kościoła

D.Burdzy, Uposażenie instytucji kościelnych Sandomierza w XVI stuleciu, s. 73

Z.Anusik, M. Karkocha, Z dziejów parafii Rembieszyce w XV-XVIII wieku, s. 93

D.Piątkowska, Ślady patriotyzmu nowojorskiej Polonii, s. 111

Wzory i antywzory

K.Bracha, O poczęciu i dziewictwie Marii w kaznodziejstwie polskim późnego średniowiecza, s. 123

J.Hochleitner, Błogosławiona Dorota z Mątów Wielkich a średniowieczny kult eucharystyczny na Warmii, s. 137

B.Wojciechowska, Kanoniczno-moralne aspekty małżeństwa w świetle anonimowego traktatu „Summa matrimonii”, s. 147

K.Kujawińska Courtney, Szesnastowieczny kult Lukrecji w Polsce na tle kultury europejskiej, s. 157

W.Kowalski, Za co umierał  John Ogilvie SI? Męczeństwo, herezja i działalność antypaństwowa w Szkocji przełomu XVI/XVII wieku, s. 171

E.Danowska, O porwaniu panny w dawnej Polsce, s. 181

W kręgu kultury elit

S.Gąsiorowski, Uczone Żydówki w dawnej Rzeczypospolitej. Opis zjawiska, s. 191

M.Chachaj, Pochodzenie, edukacja i początki kariery biskupa Pawła Piaseckiego, 201

M.Ujma, Testamenty Szymona i Elżbiety Boguszów z 1644 roku. Z problematyki majątku ormiańskich mieszczan lwowskich, s. 209

M.Pieniążek-Samek, O rzeczach „u śp.  J[ana] Ks[iędza] Konrada kanonika kieleckiego zastawionych”, s. 219

Gospodarstwo w staropolskich poradnikach

S.Konarska‑Zimnicka, Ekonomia a gwiazdy podług wybranych almanachów krakowskich doby przedkopernikańskiej, s. 229

D.Dolański, Obraz stosunków społecznych w majątku ziemskim w staropolskich poradnikach, s.241

B.Rok, Staropolskie kalendarze gospodarskie, s. 253

Wojna i polityka

W. Iwańczak , Wojny husyckie w nowszej historiografii – zagadnienia wybrane, s. 267

M.Nagielski, Wydatki skarbu koronnego na wojsko koronne w latach 1652-1655, s. 277

T.Srogosz, Funkcjonowanie hiberny w województwie sieradzkim (do końca XVII wieku), s.287

W.Kęder, Wizyta cara Piotra I w Królewcu w 1697 roku w świetle depesz papieskiego Sekretariatu Stanu, s.297

Indeks osób, s. 305

Anna Krich, Swietłana Mulina, Stanisław Wiech (wybór i oprac.), Swietłana Mulina, Stanisław Wiech (red.), Zesłańcy postyczniowi na Syberii Zachodniej w opinii rosyjskiej administracji i ludności syberyjskiej, cz. 1. Dokumenty administracji cywilnej, policji i żandarmerii, seria: Polacy – Syberia. XVIII-XIX wiek, tom 4, 2019,  376 s., format B5, ISBN 978-83-7133-732-1, cena 52,50 zł

Prezentowane opracowanie stanowi czwarty tom z serii wydawniczej: „Po­lacy – Syberia. XVIII-XIX wiek”. W pracy zamieszczone zostały materiały ukazujące stosunek przedstawicieli zachodniosyberyjskich oraz centralnych organów władzy i administracji do zesłańców postyczniowych. Są to dokumenty urzędowe, które zachowały się w rosyjskich archiwach: cyrkularze, tajna korespondencja, sprawozdania, raporty, notatki i materiały śledcze. Tego rodzaju dokumentacja pozwala na określenie stanowiska poszczególnych urzędników lub organów władzy wobec różnorodnych spraw z zakresu ich kompetencji. Jest to tym bardziej ważne i interesujące, że zakrojona na szeroką skalę zsyłka powstańców styczniowych stała się poważnym problemem zarówno dla władz centralnych, jak i urzędników syberyjskich. Zesłanie Polaków pobudziło aktywność ustawodawczą i zmusiło funkcjonariuszy państwowych wszystkich szczebli do zastanowienia się nad kwestią urządzenia polskich imigrantów. Dokumenty zamieszczone w niniejszym zbiorze dobitnie obrazują proces kształtowania się systemu nadzoru nad zesłańcami, ewolucję roli policji lokalnej, gubernatorów i żandarmów w organizacji dozoru policyjnego. Pokazują również, w jaki sposób zadania administracyjne kolidowały lub pokrywały się z osobistymi ambicjami przedstawicieli syberyjskiej elity urzędniczej.

Stanisław Wiech (red.), Depolonizacja Ziem Zabranych (1864–1914). Koncepcje – mechanizmy decyzyjne – realizacja t. 4,  Jacek Legieć, Krzysztof Latawiec, Depolonizacja i rusyfikacja na prawobrzeżnej Ukrainie 1869-1880. Czasy generałów-gubernatorów Aleksandra Dondukowa-Korsakowa i Michaiła Czertkowa,  408 s., format B5, ISBN 978-83-67580-18-2, cena 84,00 zł

Niniejsza praca stanowi kontynuację studiów nad prowadzoną po powstaniu styczniowym polityką depolonizacji Kraju Południowo-Zachodniego, zapoczątkowanych w publikacji wydanej w 2018 r. w ramach serii wydawniczej „Depolonizacja Ziem Zabranych (1864–1914). Koncepcje – mechanizmy decyzyjne – realizacja”, a poświęconej temu procesowi w latach 1864–1868. Tom 4 obejmuje okres od początku 1869 do 1880 r. Był to czas urzędowania na stanowisku generała-gubernatora kijowskiego dwóch kolejnych osób. W latach 1869–1877 (formalnie do 1878 r.) zajmował je Aleksandr Dondukow-Korsakow, a w latach 1877–1881 (do września 1878 r. tymczasowo, jako pełniący obowiązki) – Michaił Czertkow. Chociaż Czertkow zdymisjonowany został już w 1881 r., to stało się to na tyle wcześnie (w połowie stycznia), że nie miał on wpływu na działalność rosyjskiej administracji Kraju Południowo-Zachodniego w tym przełomowym roku.

Dwunastoletni okres rządów w Kraju Południowo-Zachodnim generał-gubernatorów Aleksandra Dondukowa-Korsakowa i Michaiła Czertkowa był dla społeczności polskiej na prawobrzeżnej Ukrainie okresem wytchnienia po surowych rządach Aleksandra Bezaka.

Z jednej strony obaj wielkorządcy kontynuowali (chociaż nie tak konsekwentnie jak poprzednik) walkę z Kościołem katolickim oraz z polskością w kulturze i oświacie, z drugiej pozwolili na wzmocnienie pozycji ekonomicznej polskiego ziemiaństwa w kraju, co skutkowało znaczącym spadkiem tempa zmniejszania się po9lskiego stanu posiadania ziemi.

Problemy w polityce zagranicznej i wewnętrznej (wojna rosyjsko-turecka, rozwój rosyjskiego ruchu rewolucyjnego) sprawiły, że kwestia walki z żywiołem polskim przestała być chwilowo priorytetem dla administracji kraju. Pozwoliło to społeczności polskiej okrzepnąć przed kolejną falą działań depolonizacyjnych w następnych latach.

W pierwszej części tomu 4 omówiono pokrótce okoliczności w jakich przyszło działać obu naczelnikom kraju, plany odnośnie do prowadzenia działań depolonizacyjnych, ich realizację i skutki. Przedstawiono w niej sytuację na prawobrzeżnej Ukrainie w latach siedemdziesiątych XIX wieku. Przedstawione zostały też koncepcje prowadzenia polityki rosyjskiej na Ziemiach Zabranych, z uwzględnieniem specyfiki działań planowanych i podjętych wobec guberni południowo-zachodnich oraz działań zmierzających do osłabienia polskiej i wzmocnienia rosyjskiej własności ziemskiej i innych działań depolonizacyjnych.

Drugą część publikacji stanowi wybór materiałów źródłowych – notatek, raportów i sprawozdań generałów-gubernatorów i gubernatorów z lat 1869-1881, a także innych dokumentów ilustrujących politykę rosyjską wobec Polaków na tym terenie.

Książka skierowana jest przede wszystkim do historyków zajmujących się problematyką historii Ziem Zabranych w XIX wieku. Publikacja w pracy  po raz pierwszy wielu unikalnych dokumentów źródłowych sprawi, że będzie ona przydatna również dla historyków ukraińskich czy rosyjskich.

Edyta Majcher-Ociesa, Aktywność gospodarcza ludności żydowskiej w województwie kieleckim w latach 1918-1939, 2013, 236 s., format B5, ISBN 978-83-7133-520-4, cena 26,25 zł

Problematyka związana z aktywnością gospodarczą ludności żydowskiej w województwie kieleckim w latach 1918-1939 jest szeroka i wielopłaszczyznowa. Praca pod względem rzeczowym przedstawia zasadnicze problemy demograficzne, społeczno-zawodowe i gospodarcze ludności żydowskiej w dwudziestoleciu międzywojennym. Temat został przedstawiony w siedmiu rozdziałach. W pierwszych dwóch autorka zwróciła uwagę na uwarunkowania historyczne, polityczne i gospodarcze oraz na stan liczebny i strukturę wewnętrzną ludności żydowskiej. W pracy omówione zostały poszczególne formy aktywności gospodarczej ludności żydowskiej: w przemyśle, rzemiośle, handlu, transporcie i komunikacji oraz rolnictwie. Ostatni rozdział poświęcony został aktywności ludności żydowskiej w organizacjach gospodarczych. Praca przedstawia również życie codzienne Żydów aktywnych zawodowo, ich problemy jako przedsiębiorców, rzemieślników, handlowców, czy rolników oraz ich miejsce pracy. Na płaszczyźnie gospodarczej interesująco przedstawiają się skomplikowane relacje pomiędzy katolikami a Żydami. Na podstawie badań autorka stwierdziła, że wkład ludności żydowskiej w rozwój gospodarki w województwie kieleckim był znaczący. Ze względu na późniejsze wydarzenia, które miały miejsce podczas i po II wojnie światowej na tym obszarze, warto pokazać w jaki sposób przedstawiciele ludności żydowskiej funkcjonowali w społeczeństwie polskim w okresie wcześniejszym.

Edyta Majcher-Ociesa, Interwencjonizm państwowy w przemyśle Drugiej Rzeczypospolitej w latach 1930-1939, 2019, 444 s., ISBN 978-83-7133-734-5, 978-83-60777-80-0, cena 58,80 zł

Publikacja opisuje pośrednią ingerencję państwa na funkcjonowanie prywatnych podmiotów gospodarczych w przemyśle Drugiej Rzeczypospolitej. Autorka skupiła się na okresie wielkiego kryzysu gospodarczego i okresie nakręcania koniunktury, trwającego do wybuchu II wojny światowej. Prześledziła również rozwiązania interwencjonistyczno-reglamentacyjne w latach 20 XX w. pod kątem wykorzystania podczas kryzysu wcześniej stosowanych rozwiązań.  Przedmiotem badań są ustawy i rozporządzenia regulujące funkcjonowanie ówczesnego przemysłu oraz sposób i zakres wprowadzania ich w życie. Autorka wzięła pod uwagę ówczesną politykę surowcową, kredytową, podatkową, regulację wymiany handlowej z zagranicą, oddziaływanie kartelizacji na poziom cen oraz administracyjną ingerencję państwa. Najsilniejsza ingerencja pośrednia państwa wystąpiła podczas wielkiego kryzysu gospodarczego.

Edyta Majcher-Ociesa, Stali pełnomocnicy (mężowie zaufania) w przemyśle II Rzeczypospolitej na przykładzie województwa kieleckiego (1927-1939), 2023, 226 s., format B5, ISBN 978-83-67580-57-1 (druk), 978-83-67580-58-8 (wersja elektroniczna), cena 54,60 zł

Książka składa się z czterech rozdziałów, poprzedzonych wstępem i podsumowanych zakończeniem. Rozdział wprowadzający dotyczy przemysłu woj. kieleckiego w okresie międzywojennym. W drugim rozdziale przedstawiono genezę i podstawy prawne instytucji stałych pełnomocników, natomiast w rozdziale trzecim prześledzono sposób powoływania mężów zaufania w przemyśle i pojawiające się w związku z tym problemy. W ostatnim rozdziale przedstawiono sposób działania pełnomocników. Do tekstu dołączono dwa aneksy (Weryfikacja mężów zaufania przez funkcjonariuszy policji w 1930 r. w woj. kieleckim oraz Zakłady przemysłowe wytypowane przez Wydział Przemysłowy Urzędu Wojewódzkiego Śląskiego w Katowicach do wyznaczenia kandydatów na mężów zaufania w październiku i listopadzie 1930 r.), bibliografię, spis tabel i indeks osobowy. Najważniejsze źródła dotyczące mężów zaufania w przemyśle pochodzą z Archiwum Państwowego w Kielcach i dotyczą województwa kieleckiego, ale autorka wykorzystała również informacje z woj. śląskiego i poznańskiego oraz z archiwów centralnych w Warszawie (Archiwum Akt Nowych) i Rembertowie (Centralne Archiwum Wojskowe).

Stali pełnomocnicy (mężowie zaufania) to osoby pracujące w przemyśle i zajmujące w przedsiębiorstwach ważne stanowiska (właściciele zakładów przemysłowych, członkowie rad nadzorczych, dyrektorzy, kierownicy kluczowych działów). Powołano ich na terenie całego kraju w wytypowanych zakładach. Ich kandydatury zostały zaproponowane przez zakłady, w których pracowali, zweryfikowane przez miejscową Policję Państwową i zaaprobowane przez odpowiedni urząd wojewódzki. Powołani zostali po raz pierwszy w 1930 r., a ich działalność przerwał wybuch II wojny światowej. Mężowie zaufania wykonywali nieodpłatnie prace zlecone przez urzędników wydziałów przemysłowych i bezpieczeństwa publicznego działających przy urzędach wojewódzkich. Obowiązywała ich ścisła tajemnica. Do zadań mężów zaufania zaliczymy: zbieranie informacji na temat funkcjonowania zakładów przemysłowych oraz ustalenie ich możliwości produkcyjnych i potrzeb na wypadek wojny (wypełnianie coroczne metryk zakładów i określanie zmian, jakie zaszły w nich w ciągu ostatniego roku), zbieranie dodatkowych informacji na temat pracowników zatrudnionych w przemyśle, wskazanie pracowników ważnych dla funkcjonowania zakładów, którzy mieli być zwolnieni z czynnej służby wojskowej w razie mobilizacji (reklamacja), informowanie o wypadkach mających miejsce w zakładach i sytuacjach nietypowych oraz inne drobne prace w zależności od potrzeb (np. zwrócenie pracownikom uwagi, aby nie wykonywali zdjęć i szkiców zakładu, czy sprawdzenie aktualności książeczek wojskowych). Pomysł powołania mężów zaufania w przemyśle powstał w środowisku, które objęło władzę w II Rzeczypospolitej po 1926 r.

Adam Massalski, Szkoły średnie rządowe męskie na ziemi kielecko-radomskiej w latach 1833-1862, 338 s., format B5, ISBN 83-7133-145-2, 2001, cena 10,50 zł

„Prezentowana praca stanowi uwieńczenie wieloletnich badań profesora Adama Massalskiego nad szkołami średnimi Kielecczyzny w okresie międzypowstaniowym. Autor wykazuje doskonałą znajomość problematyki, źródeł archiwalnych, źródeł drukowanych i literatury przedmiotu. Studium dotyczy ziemi kielecko-radomskiej, terytorium pomiędzy Wisłą i Pilicą, uwzględnia zarazem problematykę szkolnictwa w skali całego Królestwa Polskiego”.

Prof. dr hab. Daniel Olszewski

„Opracowanie Adama Massalskiego o szkołach średnich męskich na ziemi kielecko-radomskiej w latach 1833-1862 stanowi ciekawy przyczynek do dziejów polityki edukacyjnej Rosji carskiej w Królestwie Polskim. Wypełnia ono, do pewnego stopnia, lukę w naszej historiografii oświatowej”.

Prof. dr hab. Ryszard Kucha

Adam Massalski, Zwierzchnicy rządowych, męskich szkół średnich w Królestwie Polskim w latach 1833-1862,338 s., format B5, ISBN 83-7133-251-3, 2004, cena 36,75 zł

Niniejsza monografia powstała niejako na marginesie przygotowywanego słownika biograficznego nauczycieli szkół średnich Królestwa Polskiego z lat 1833-1862, obejmującego także grupę zwierzchników tego typu szkół. Zgromadzony materiał, bardzo różnorodny i niestety często niekompletny, ujęto w czterech rozdziałach. W pierwszym ukazano szkolnictwo średnie na ziemiach Królestwa Polskiego w latach 1833-1862. Zawiera on opis: polityki oświatowej caratu w stosunku do szkolnictwa polskiego i stopniowej jego rusyfikacji, sieci szkół średnich i zmian zachodzących w miarę upływu lat oraz będących także wynikiem zmian ustrojowych treści programowych i siatek godzin w różnego typu szkołach, a także społeczności nauczycieli i uczniów. Rozdział ten kończą uwagi na temat stanu materialnego funkcjonowania szkół, a więc budżetów szkolnych i infrastruktury w postaci budynków i sprzętów szkolnych. W stosunkowo niewielkim objętościowo rozdziale drugim przedstawiono dane dotyczące systemu zarządzania oświatą na terenie Królestwa Polskiego oraz zmiany w tym zakresie w czasie poprzedzającym wybuch powstania listopadowego i po jego upadku. Ukazano zarówno centralne władze oświatowe, jak i władze terenowe. Dwa kolejne obszerne rozdziały prezentują społeczności dyrektorów i inspektorów. Wewnętrzna ich konstrukcja jest podobna. Obejmują one następujące kwestie: zakres obowiązków i uprawnień związanych z tymi stanowiskami, liczebność grup, okresy pełnienia funkcji, wiek dyrektorów i inspektorów w czasie kierowania przez nich szkołami, drogi awansów służbowych, pochodzenie społeczne i miejsce urodzenia – narodowość, wyznanie, wykształcenie, stan majątkowy, zarobki, zamożność, stan rodzinny, opinie o ich pracy zawodowej oraz ocenę dokonań w tym zakresie przez władze oświatowe, dokonania twórcze i działalność społeczną. Tekst zasadniczy uzupełniono aneksem poszerzającym omawiane zagadnienia.