Historia – Katalog publikacji nr 3

Stanisław Wiech (red.), Depolonizacja Ziem Zabranych (1864-1914). Koncepcje – mechanizmy decyzyjne – realizacja, tom 3, Stanisław Wiech, Litwa i Białoruś. Rządy Potapowa (1868-1874), 2021,  616 s., format B5, ISBN 978-83-7133-921-9, cena 121,80 zł

Monografia poświęcona jest dziejom Liwy i Białorusi na przełomie lat 60. i 70. XIX wieku w dobie rządów wileńskiego generała-gubernatora Aleksandra Potapowa. Praca jest kontynuacją rozpoczętej w 2018 r. wielotomowej serii wydawniczej poświęconej problemowi depolonizacji Ziem Zabranych (Litwy, Białorusi, Ukrainy) ze szczególnym uwzględnieniem analizy i edycji najważniejszych i mało znanych dokumentów źródłowych ilustrujących rosyjskie koncepcje, mechanizmy decyzyjne oraz realizację polityki wypychania polskości z zachodnich rubieży Cesarstwa Rosyjskiego. Do chwili obecnej ukazały się dwa tomy: Stanisław Wiech, Depolonizacja Ziem Zabranych (1864–1914). Koncepcje – mechanizmy decyzyjne – realizacja, t. 1, Litwa i Białoruś. Od Murawjowa do Baranowa (1864–1868), Kielce 2018, ss. 323; Jacek Legieć, Krzysztof Latawiec, Depolonizacja Ziem Zabranych (1864–1914). Koncepcje – mechanizmy decyzyjne – realizacja, t. 2, Prawobrzeżna Ukraina. Czasy Annienkowa i Bezaka (1864–1868), Kielce 2018, ss. 309. W tomie trzecim szczegółowo omówiono politykę kadrową, wyznaniową, oświatową oraz fiskalną władz carskich wymierzoną w społeczeństwo polskie. Analizie poddano także zmiany zachodzące w strukturze demograficznej, wyznaniowej oraz w stanie posiadania polskiego ziemiaństwa. Poruszane zagadnienia i analizowane procesy wzbogacono 50 statystycznymi i problemowymi tabelami. W części drugiej monografii zamieszczono 13 opracowanych naukowo tekstów źródłowych ilustrujących politykę depolonizacji. W grupie opracowanych dokumentów odnalezionych w archiwum w Wilnie, Petersburgu i Moskwie szczególnie cennymi okazały się dwa obszerne raporty Potapowa skierowane do cara Aleksandra II oraz wydawane przez niego okólniki (cyrkularze) adresowane do podległych mu gubernatorów.

Stanisław Wiech (red.), Depolonizacja Ziem Zabranych (1864-1914). Koncepcje – mechanizmy decyzyjne – realizacja, tom 4, Jacek Legieć, Krzysztof Latawiec, Depolonizacja i rusyfikacja na prawobrzeżnej Ukrainie 1869-1880. Czasy generałów-gubernatorów Aleksandra Dondukowa-Korsakowa i Michaiła Czertkowa, 408 s., format B5, ISBN 978-83-67580-18-2, cena 84,00 zł

Niniejsza praca stanowi kontynuację studiów nad prowadzoną po powstaniu styczniowym polityką depolonizacji Kraju Południowo-Zachodniego, zapoczątkowanych w publikacji wydanej w 2018 r. w ramach serii wydawniczej „Depolonizacja Ziem Zabranych (1864–1914). Koncepcje – mechanizmy decyzyjne – realizacja”, a poświęconej temu procesowi w latach 1864–1868. Tom 4 obejmuje okres od początku 1869 do 1880 r. Był to czas urzędowania na stanowisku generała-gubernatora kijowskiego dwóch kolejnych osób. W latach 1869–1877 (formalnie do 1878 r.) zajmował je Aleksandr Dondukow-Korsakow, a w latach 1877–1881 (do września 1878 r. tymczasowo, jako pełniący obowiązki) – Michaił Czertkow. Chociaż Czertkow zdymisjonowany został już w 1881 r., to stało się to na tyle wcześnie (w połowie stycznia), że nie miał on wpływu na działalność rosyjskiej administracji Kraju Południowo-Zachodniego w tym przełomowym roku.

Dwunastoletni okres rządów w Kraju Południowo-Zachodnim generał-gubernatorów Aleksandra Dondukowa-Korsakowa i Michaiła Czertkowa był dla społeczności polskiej na prawobrzeżnej Ukrainie okresem wytchnienia po surowych rządach Aleksandra Bezaka.

Z jednej strony obaj wielkorządcy kontynuowali (chociaż nie tak konsekwentnie jak poprzednik) walkę z Kościołem katolickim oraz z polskością w kulturze i oświacie, z drugiej pozwolili na wzmocnienie pozycji ekonomicznej polskiego ziemiaństwa w kraju, co skutkowało znaczącym spadkiem tempa zmniejszania się polskiego stanu posiadania ziemi.

Problemy w polityce zagranicznej i wewnętrznej (wojna rosyjsko-turecka, rozwój rosyjskiego ruchu rewolucyjnego) sprawiły, że kwestia walki z żywiołem polskim przestała być chwilowo priorytetem dla administracji kraju. Pozwoliło to społeczności polskiej okrzepnąć przed kolejną falą działań depolonizacyjnych w następnych latach.

W pierwszej części tomu 4 omówiono pokrótce okoliczności w jakich przyszło działać obu naczelnikom kraju, plany odnośnie do prowadzenia działań depolonizacyjnych, ich realizację i skutki. Przedstawiono w niej sytuację na prawobrzeżnej Ukrainie w latach siedemdziesiątych XIX wieku. Przedstawione zostały też koncepcje prowadzenia polityki rosyjskiej na Ziemiach Zabranych, z uwzględnieniem specyfiki działań planowanych i podjętych wobec guberni południowo-zachodnich oraz działań zmierzających do osłabienia polskiej i wzmocnienia rosyjskiej własności ziemskiej i innych działań depolonizacyjnych.

Drugą część publikacji stanowi wybór materiałów źródłowych – notatek, raportów i sprawozdań generałów-gubernatorów i gubernatorów z lat 1869-1881, a także innych dokumentów ilustrujących politykę rosyjską wobec Polaków na tym terenie.

Książka skierowana jest przede wszystkim do historyków zajmujących się problematyką historii Ziem Zabranych w XIX wieku. Publikacja w pracy  po raz pierwszy wielu unikalnych dokumentów źródłowych sprawi, że będzie ona przydatna również dla historyków ukraińskich czy rosyjskich.

Stanisław Wiech (oprac.), Z dziejów ucisku narodowego w zaborze rosyjskim w latach 1861-1917. Studia i źródła, t. 1, 2019, 288 s., format B5, ISBN 978-83-7133-766-6, cena 47,25 zł

Publikacja dotyczy dziejów społeczno-politycznych ziem polskich zaboru rosyjskiego w drugiej połowie XIX  i na początku XX wieku. Praca zawiera studia naukowe oraz zredagowane i opracowane źródła historyczne, dotyczące ograniczeń i represji narodowych wprowadzonych i stosowanych przez władze rosyjskie wobec ludności polskiej na Ziemiach Zabranych oraz w Królestwie Polskim w latach 1862-1917. Publikacja jest pokłosiem zagranicznych kwerend archiwalnych prowadzonych w Wilnie, Petersburgu i Moskwie. Adresowana jest przede wszystkim do historyków i studentów.

.

.

.

Wieś polska wobec wyzwań, przełomów i zagrożeń (XIX i XX w.), t. 2, Marek Przeniosło, Stanisław Wiech (red.), 206 s., format A5, ISBN 83-7133-249-1, 2005, cena 24,15 zł

Publikacja jest pokłosiem sesji zorganizowanej w październiku 2002 roku w Kielcach pod patronatem Instytutu Historii Akademii Świętokrzyskiej, Kieleckiego Towarzystwa Naukowego i Oddziału Kieleckiego Polskiego Towarzystwa Historycznego. W tomie zamieszczono studia, które koncentrują się szczególnie wokół postaw, jakie mieszkańcy wsi zajęli wobec przemian, zagrożeń i wyzwań znamiennych dla dziejów Polski XX wieku. Znaleźć można tu rozważania podejmowane zarówno z perspektywy ogólnopolskiej, jak i widziane przez pryzmat regionu kielecko-radomskiego.

.

.

.

Wieś w Polsce Ludowej, red. Grzegorz Miernik, 186 s., format A5, ISBN 83-7133-263-7, 2005, cena 18,90 zł

Publikacja stanowi pokłosie konferencji naukowej „Wieś w PRL”, która odbyła się 28 maja 2003 r. w Instytucie Historii Akademii Świętokrzyskiej. Okazją do jej zorganizowania była 70. rocznica urodzin prof. dra hab. Stefana Iwaniaka. Koledzy i współpracownicy uznali, że jest to najlepsza forma uczczenia Jubilata, który dziejom wsi polskiej poświęcił główną część dorobku naukowego. Organizatorom konferencji zależało szczególnie na tym, aby autorzy opublikowanych referatów skupili się przede wszystkim na naukowej analizie okresu po 1956 r. jako znacznie gorzej zbadanego niż wcześniejszy. Chodziło o naukową refleksję nad historią wsi i chłopów w czasach, kiedy kurs polityki władz komunistycznych wobec nich był wyznaczany szerzej niż w okresie stalinizmu przez inne instrumenty niż terror i represje. Przedstawione w czasie konferencji referaty miały przyczynić się do rozszerzenia wiedzy naukowej na ten temat, wskazać nowe możliwości badawcze, interpretacyjne i źródłowe.

.

.

.

Beata Wojciechowska, Ekskomunika w Polsce średniowiecznej. Normy i funkcjonowanie, 2010, 322 s., format B5, ISBN 978-83-7133-438-2, cena 35,70 zł

Praca dotyczy funkcjonowania kościelnego systemu kar, opartego na cenzurach kanonicznych, z których najważniejszą była ekskomunika. Kara ta była stosowana w Polsce od wczesnego średniowiecza i ulegała stopniowej dewaluacji. Jej zastosowanie określały normy prawa kanonicznego. Krąg objętych tą karą odnosił się do różnych grup i warstw społecznych: duchownych, książąt, możnych, rycerstwa, szlachty, mieszczan i chłopów. Oddziaływanie tej kary widoczne jest na płaszczyźnie prawnej, religijnej i społecznej. Ekskomunika groziła za różne występki, ale efektywność działań represyjnych nie była jednakowa we wszystkich środowiskach, co należy wiązać ze zróżnicowaną świadomością prawną różnych grup i warstw społecznych oraz możliwościami egzekucyjnymi sądownictwa kościelnego. Rozważania zawarte w książce odnoszą się przede wszystkim do wymiaru prawnego tej sankcji oraz form kształtujących postawy jednostkowe i społeczne. Ukazują także kształtowanie się ekskomuniki, jej ewolucję w systemie prawa kościelnego jako środka chrystianizacyjnego na ziemiach polskich oraz wykorzystanie w praktyce sądowej późnośredniowiecznej Polski.

Wojciechowska, Flebotomia i purgowanie, czyli o leczeniu w wiekach średnich, 2019, 188 s., ISBN 978-83-7133-738-3, cena 39,90 zł

Średniowieczna medycyna nawiązywała do klasycznych koncepcji fizjologii i patologii człowieka, akceptując starożytną naukę o czterech temperamentach i teorię humoralną Hipokratesa, rozbudowaną następnie przez Galena. Tworzyły one spójny system według którego w ludzkim ciele sąsiadują obok siebie, stanowiące odpowiedniki czterech elementów kosmosu (powietrza, wody, ziemi i ognia), płyny ustrojowe (humory), będące efektem kombinacji czterech tzw. jakości: ciepła i zimna, suchości i wilgoci. W organizmie zdrowego człowieka wszystkie te elementy i jakości pozostawały w stanie równowagi (crasias), a jej brak (dyscrasias) objawiał się niemocą. Nadmiaru humorów można się było pozbyć poprzez zastosowanie odpowiednich zabiegów, z których od XIII wieku najbardziej popularna była flebotomia, czyli upuszczanie krwi, a także przyjmowanie medykamentów przeczyszczających, moczopędnych lub wymiotnych. Praktykowano również kąpiele i stawianie baniek.

Choroby dzielono na „ciepłe” (passiones calidae) i „zimne” (passiones frigidae) w zależności od nadmiaru danych humorów. Również surowce lecznicze dzielono w tym systemie na „ciepłe” – rozgrzewające i „zimne” – oziębiające, a także „suche” – wysuszające i „wilgotne” – nawilżające. Terapia polegała na rozpoznaniu własności choroby (czy „zimna” czy „gorąca”) i na zastosowaniu medykamentu o przeciwnych właściwościach.

Beata Wojciechowska (red.), Podróże na przestrzeni dziejów. Studia historyczne, 2015, 148 s., format A5, ISBN 978-83-7133-639-3, cena 15,75 zł

Spis treści

Wstęp, s. 7

Lucyna Kostuch, Pomnik historii czy pomnik przyrody? Obiekty historyczne i przyroda w „Wędrówce po Helladzie” Pauzaniasza, s. 11

Beata Wojciechowska, Średniowieczne pielgrzymowanie – zarys problematyki, s. 23

Szymon Kazusek, Kupiec w podróży po ziemiach dawnej Polski. Czas – wrażenia – zagrożenia, s. 35

Katarzyna Justyniarska-Chojak, Staropolskie testamenty mieszczańskie a podróże. Interpretacja – możliwości – ograniczenia, s. 55

Wiesław Caban, Lidia Michalska-Bracha, Marii Morzyckiej-Obuchowskiej podróż do syberyjskiej Arkadii, s. 71

Katarzyna Ryszewska, Podróże archeologiczno-historyczne w regionie świętokrzyskim w drugiej połowie XIX wieku, s. 89

Mariusz Nowak, Zainteresowanie polskich krajoznawców ziemią spiską w XIX i na początku XX wieku, s. 111

Ryszard Gryz, Ruch pielgrzymkowy w powojennej Polsce – kontekst polityczny (1945-1989), s. 129

Beata Wojciechowska, Sylwia Konarska-Zimnicka, (red.), Zamek Królewski w Chęcinach na tle Europy Środkowej. Geneza, funkcje, znaczenie, 2018, 224 s., format B5, ISBN 978-83-7133-721-5 cena 35,70 zł

 W wiekach średnich zamek był symbolem militarnego, politycznego i prawno-administracyjnego znaczenia władcy. Taką rolę odgrywał także wzniesiony na przełomie XIII i XIV wieku na wyniosłym wzgórzu Zamek Królewski w Chęcinach, ale jego geneza i początki funkcjonowania giną w pomroce dziejów. W literaturze naukowej wielokrotnie poruszano problematykę rozwoju budownictwa zamkowego i znaczenie postępującego rozbicia dzielnicowego Polski dla wielu przemian o charakterze prawnym, społecznym oraz osadniczo-gospodarczym. W nurt tych rozważań wpisuje się niniejszy tom studiów poświęcony genezie, funkcjom i znaczeniu Zamku Królewskiego w Chęcinach. Inspiracją stały się przeprowadzone w latach 2013-2014 badania archeologiczno-architektoniczne w ramach tzw. rewitalizacji Wzgórza Zamkowego i ruin zamku w Chęcinach. Prace badawcze przyniosły wiele nowych, ważnych ustaleń, które pozwalają na sformułowanie hipotez dotyczących początków oraz kolejnych faz rozwojowych zamku. Zasadne zatem jest ukazanie ich w szerokim kontekście badań historycznych, archeologicznych oraz kastellologicznych odnoszących się do sytuacji w Europie Środkowej. Mamy nadzieję, iż prezentowane teksty przyczynią się do dyskusji naukowej i dalszych interdyscyplinarnych badań nad genezą i dziejami Zamku Królewskiego w Chęcinach. Niniejszy tom powstał we współpracy z Gminą Chęciny.

Spis treści

7          Robert Jaworski,  Słowo wstępne

9          Beata Wojciechowska, Sylwia Konarska-Zimnicka,  Od redakcji

11        Waldemar Gliński, Królewski Zamek w Chęcinach w relacjach dziejopisów, krajoznawców, artystów oraz w świetle badań architektów i archeologów

75        Wojciech Iwańczak, Miejsce Polski w polityce Wacława II

89        Stanisław Kołodziejski, Wczesnogotyckie budownictwo obronne w południowej Polsce

107      Miroslav Plaček, Okrouhle věže na hradech v českych zemich a jejich inspiračni zdroje

135      Gabriel Lukáč, Valcove veže na stredovekych hradoch,severneho a vychodneho Slovenska

155      Dariusz Rozmus,  Wczesnośredniowieczne hutnictwo srebra i ołowiu. Stan badań i perspektywy badawcze

179      Konrad Szymański, Geneza starostwa chęcińskiego i formy jego dzierżenia w XIV-XVIII wieku

199      Cezary Jastrzębski, Zamek chęciński w XIX-wiecznych źródłach drukowanych

217      Bibliografia (Wybór)

Beata Wojciechowska, Sylwia Konarska-Zimnicka, Lucyna Kostuch red., Medicina antiqua, mediaevalis et moderna. Historia – filozofia – religia, t. 3 , 2023, 392 s., format B5, ISBN 978-83-67580-55-7 (druk), ISBN 978-83-67580-56-4 (wersja elektroniczna), cena 77,70 zł

Celem publikacji jest prezentacja wybranych aspektów badań nad medycyną starożytną, średniowieczną i nowożytną. Redaktorzy tomu intencjonalnie przyjęli szeroki zakres czasowy i terytorialny, aby dać autorom możliwość pełnego uwidocznienia medycznego dziedzictwa i wpływów kulturowych. Opracowanie zawiera teksty dotyczące historii medycyny europejskiej, w tym polskiego dorobku, ale również niezwykle ważnych osiągnięć bliskowschodnich w tej dziedzinie. Artykuły zgromadzone w niniejszym tomie mają charakter interdyscyplinarny – badania w obszarze historii medycyny wymagają bowiem łączenia elementów dorobku różnych dyscyplin nauki: medycyny, fizyki, przyrodoznawstwa, historii, historii nauki, historii religii, historii sztuki, filozofii, teologii, filologii i archeologii. Na tom składa się ponad dwadzieścia artykułów w układzie chronologicznym. W zgromadzonych tekstach analizie poddano liczne zagadnienia badawcze, takie jak: rozwój poszczególnych gałęzi medycyny na przestrzeni wieków; zachowane traktaty i teorie medyczne; choroby i metody leczenia utrwalone w literaturze różnych gatunków; opisane w świadectwach źródłowych choroby kobiece, męskie i dziecięce; problemy kobiet ciężarnych, kwestia statusu lekarza w różnych epokach historycznych, znani lekarze w dziejach; rozwój szpitalnictwa; astrologia medyczna; wpływ klimatu na stan zdrowia człowieka, medyczne praktyki magiczne, problem cudownych uzdrowień; stosunek do osób niepełnosprawnych, popularyzacja wiedzy o zdrowiu; medycyna ludowa.

B. Wojciechowska, W. Kowalski (red.), Rycerze, wędrowcy, kacerze. Studia z historii średniowiecznej i wczesnonowożytnej Europy Środkowej,2013, 490 s., format B5, ISBN 978-83-7133-564-8, cena 52,50 zł

Prezentowana publikacja to zbiór artykułów, rozpraw i przyczynków historycznych dedykowanych profesorowi Wojciechowi Iwańczakowi w 65. rocznicę urodzin. Tytuł tomu nawiązuje do wszechstronnej twórczości naukowej Jubilata, który w swoich badaniach podejmuje problemy średniowiecznych grup i jednostek postrzeganych przez pryzmat różnorodnych funkcji, zajęć, postaw, sposobów myślenia i interpretowania świata.

Spis treści

Wstęp, s. 7

Tabula Gratulatoria, s. 9

Bibliografia prac Profesora Wojciecha Iwańczaka za lata 1975-2012, s. 11

Monarchowie i rycerze

• Tomasz Jurek, Dokument świętego Bennona, biskupa miśnieńskiego, czyli przyczynek źródłowy do dziejów panowania Bolesława Śmiałego, s. 29
• Július Bartl, Zlatá bula Ondreja II. (1222) a Magna Charta Libertatum anglického kráža Jána Bezzemka (1215), s. 43
• Marek Cetwiński, Latrunculus Christianus – człowiek pogranicza w Kronice Piotra z Dusburga, s. 57
• Antoni Barciak, Luksemburgowie na tronie czeskim w opinii inicjatora Katalogu opatów żagańskich Ludolfa, s. 65
• Rościsław Żerelik, Smbat Sparapet – książę Hetum z Korykosu – król Hetum II. Trzej kronikarze z królewskiej dynastii Hetumidów, s. 73
• Harald Kleinschmidt, Medieval Drill Practice, s. 81
• Jan Szymczak, „Pod namotem sub diuo” , s. 101
• Leszek Kajzer, O właścicielach zamków prywatnych w późnośredniowiecznej Polsce słów kilka, s. 115
• Henryk Gmiterek, Przyczynek do dziejów Zrdcadla slavného Marhrabstvi moravského Bartłomieja Paprockiego , s. 127
• Jerzy Michta, Przywilej herbowy Michała Sędziwoja z 1600 roku, s. 133
• Jadwiga Muszyńska, Jeremi Wiśniowiecki w opiniach historyków, s. 149

  Kościół, heretycy, konwertyci

• Anna J. Książek, Grex unus wczesnochrześcijańskiej Europy. Krótkie rozważania nad tematem conversio, s. 159
• Marian Dygo, Apostolskie nauczanie czy dobrowolne ubóstwo? W sprawie genezy ruchu waldensów, s. 167
• Piotr Kardyś, Średniowieczne dyplomy pergaminowe bożogrobców z Miechowa w Archiwum Diecezjalnym w Kielcach, s. 177
• Ivan Hlaváček, List z církevní a světské konfliktní každodennosti před výbuchem husitské revoluce, s. 185
• Stanisław Bylina, Invectio satyrica o heretykach, protektorach husytów, a przede wszystkim o wędrownej grupie Pavla z Olešné, s. 201
• Paweł Kras, Idolum haereticorum: wizerunek Johna Wyclifa w późnośredniowiecznej Anglii, s. 211
• Jerzy Strzelczyk, Cognitio Dei experimentalis. Z problemów badawczych mistycyzmu kobiet w średniowieczu , s. 223
• Anna Pobóg-Lenartowicz, Uczeni i sławni mężowie w Katalogu opatów żagańskich, s. 241
• Martin Nodl, Ekonomie almuzny Tomáse ze Stítného, s. 253
• Hana Pátková, Jagellonci v českých středověkých bratrstvech, s. 259
• Waldemar Kowalski, Mateusz Kowalski, Drogą Ewangelii, we wspólnocie Kościoła… Katolickie wezwania do nawrócenia religijnego w szesnastowiecznej Polsce, s. 263
• Agnieszka Januszek-Sieradzka, W co wierzył król Zygmunt August?, s. 277
• Marta Pieniążek-Samek, Tropem Męczennika. Święty Wojciech a nowożytne Kielce, s. 291
• Howard M. Kaminsky, The Greatness of a Small Nation: The Hussite Moment of Bohemian History, s. 297

  Grupy społeczne: integracja i konflikty

• Jan Drabina, Bytom średniowieczny w świetle nowych odkryć archeologicznych, s. 309
• Jacek Banaszkiewicz, Atrybuty i społeczne ordines: kilka obrazków z X-XI wieku, s. 317
• Stefan Kwiatkowski, Problem sezonowego salariatu w ziemi chełmińskiej w drugiej połowie XIII wieku w świetle pośrednich danych źródłowych, s. 331
• Henryk Samsonowicz, Uwagi na temat „ludzi wykluczonych” , s. 341
• Alicja Szymczakowa, Obrazki z życia małżeńskiego (i nie tylko) w Polsce centralnej w średniowieczu, s. 347
• Anna Tyszewicz-Obara, Życie codzienne średniowiecznej łaźni, s. 357
• Krzysztof Mastykarz, Czas wolny i rozrywka średnich i niższych grup społecznych o charakterze korporacyjnym w Toruniu i Chełmnie w XIV-XVI wieku , s. 365
• Beata Wojciechowska, Przysięga na krzyż w średniowiecznym prawie polskim , s. 375
• Maria Bogucka, Z problematyki buntów ludowych u progu ery nowożytnej, s. 385
• Idzi Panic, Uwagi o stosunkach językowych na Śląsku Cieszyńskim w czasach nowożytnych, s. 393
• Anna Jabłońska, Kształcenie i wychowanie w Satyrach Krzysztofa Opalińskiego , s. 407

  Obserwatorzy świata i nieba

• Jerzy Hauziński, O wpływie isma’ilizmu na Traktaty Braci Czystości raz jeszcze , s. 421
• Marie Bláhová, Astrologické anály v českém středověku, s. 435
• Janusz Smołucha, Próba ostatniej szansy. Kwestia propozycji zorganizowania krucjaty przeciw Turkom złożona papieżowi Pawłowi II przez Jerzego z Podiebradów na przełomie 1465 i 1466 roku, s. 445
• Jaroslav Pánek, Wieczne Miasto w okresie renesansu oczami dwóch czeskich obserwatorów, s. 453
• Sylwia Konarska-Zimnicka, Porady gospodarcze w Herbarzu polskim Marcina z Urzędowa, s. 467
• Bogdan Rok, Popularyzacja wiadomości o Czechach w kulturze polskiej czasów saskich, s. 479

Mariola Wojciechowska, Beata Wojciechowska, Reflections on Health. Historical and Contemporary Contexts, 2022, 184 s., format B5, ISBN 978-83-7133-943-1, cena 44,10 zł

Publikacja składa się z dwóch zasadniczych części, poprzedzonych wstępem i zamkniętych zakończeniem. W pierwszej opisano pojmowanie zdrowia w kontekście historyczno-kulturowym, począwszy od czasów starożytnych aż po wiek XX. Poprzez wieki wiedza na temat zdrowia kształtowana była przez wiele czynników oraz formułowana
w teoriach i doktrynach odnoszących się do ciała ludzkiego, a także powstawania chorób i ich leczenia. Do końca XVIII wieku, mimo wielu odkryć i nowych ustaleń obowiązywała
w nauce teoria humoralna. Dopiero wiek XIX przyniósł podwaliny pod współczesną medycynę i wieloaspektowy charakter rozumienia zdrowia. Definicja tego pojęcia, sformułowana po raz pierwszy w latach 40 XX wieku, akcentuje nie tylko brak choroby, ale odnosi je do dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego. Zdrowiu nadano rangę wartości i przypisano je do najważniejszych kategorii życiowych.

Część druga odnosi się do zdrowia jako wartości.  Trzonem rozdziału jest opis badań nad uznawaniem wartości zdrowia przez współczesną młodzież i jej rodziców z wykorzystaniem teorii Miltona Rokeacha, który poprzedzono wnikliwą analizą pojęcia wartości w perspektywie kulturowej, psychologicznej, socjologicznej, a także pedagogicznej. Opisano także teorie wartości i ich reprezentantów. Dokonano szczegółowej charakterystyki koncepcji wartości Miltona Rokeacha, a także przybliżono badania nad wartością zdrowie z wykorzystaniem wspomnianej teorii i Skali Wartości RVS. Z wyników badań przeprowadzonych przez Mariolę Wojciechowską analizie poddano uznawanie wartości zdrowie wpisanej w grupę wartości ostatecznych oraz wartości odpowiedzialny mieszczącej się w grupie wartości instrumentalnych. Oszacowano ponadto różnice międzygeneracyjne w sferze aksjonormatywnej w badanych grupach. W konkluzji poczynionych analiz podkreśla się centralną pozycję zdrowia i odpowiedzialności, co sugeruje ich stałość i względną niezmienność zachowań. Zaprezentowane w publikacji rozważania wpisują się w ogólnie przyjęte trendy. Stanowią bogaty materiał diagnostyczny, ale stwarzają także okazję do wyznaczania prognoz dotyczących udziału człowieka w kulturze, edukacji w życiu społecznym, rodzinnym i zawodowym. W kontekście wychowania wciąż sprawą kluczową jest rozstrzyganie sporu o wartości, wskazywanie ich źródeł i kryteriów wyboru, stanowiących podstawę do kształtowania się wzorca człowieka aktualnych i przyszłych czasów. Zdaniem Autorek niezbywalną kwestią jest eksponowanie nieprzemijających prawd o życiu ludzkim oraz utrwalanie nieprzemijających kwestii dotyczących dobra i piękna, uznawanych od starożytności jako uniwersalne i wyznaczające zręby wszystkich systemów aksjologicznych. Publikacja napisana w języku angielskim.

Hanna Wójcik-Łagan, Kult bohatera narodowego. Józef Piłsudski w szkolnej edukacji historycznej w latach trzydziestych XX wieku, 2012, 340 s., format B5, ISBN 978-83-7133-493-1, cena 37,80 zł

Szkoła w latach trzydziestych XX wieku była ważnym miejscem kształtowania postaw politycznych młodych Polaków. Istotną rolę w transferze wartości ideologicznych odgrywała historia jako przedmiot szkolny. W publikacji określono zasięg kreowania kultu Józefa Piłsudskiego jako głównego aspektu wychowania państwowego. Ukazano jego przejawy w codziennym życiu szkolnym. Niniejsza publikacja skierowana jest do wszystkich zainteresowanych zagadnieniem szkolnej edukacji historycznej w latach trzydziestych XX wieku.

.

.

.

Hanna Wójcik-Łagan, Od Żanny Kormanowej do…? O nauce historycznej i nauczaniu historii przed przełomem październikowym w 1956 roku i po nim. Materiały i komentarze, 2020, 374 s., format B5, ISBN 978-83-7133-848-9, cena 58,80 zł

Niniejsza publikacja składa się z dwóch części. W części pierwszej zawarto wyjaśnienie tendencji obecnych w nauce historycznej i w nauczaniu historii w trzech powojennych dekadach XX wieku, ukazanych w porządku chronologicznym i ewolucyjnym. Związki nauki z nauczaniem były oczywiste, zgodne z ponadczasową dyrektywą, mówiącą o tym, że w historii szkolnej należy uwzględnić bieżący dorobek badań dziejów. Warto podkreślić, że w pierwszych dekadach ów związek był wyjątkowo trudny z tego powodu, że sama nauka podlegała silnej presji politycznej i oddziaływaniom radzieckiego modelu marksizmu-leninizmu.

W części drugiej książki opisano wybrane fragmenty rozpraw i artykułów (wypisy źródłowe), przedstawione zgodnie z chronologią ich ukazania się. Nakreślone zostały także sylwetki autorów oraz zestawione wybrane pozycje z ich dorobków dydaktyczno-historycznych.

Publikacja adresowana jest do dydaktyków historii, studentów historii oraz wszystkich zainteresowanych nauczaniem historii w Polsce w połowie XX wieku.

Zwierzę jako sacrum w pradziejach i starożytności, t. 1, red. Lucyna Kostuch, Katarzyna Ryszewska, 2006, 224 s., format B5, ISBN 83-7133-305-6, ISBN 83-7133-308-0, t. 1, cena 31,50 zł

Zwierzę od tysiącleci pozostaje związane z człowiekiem, najczęściej występując w tym układzie w roli służebnej. W wyobrażeniach religijnych natomiast było wynoszone do roli pośrednika między światem ludzi i światem bogów, widziano w nim formę, w której ukrywa się bóstwo w akcie objawienia, wreszcie stawało się znakiem, symbolem i reprezentantem boskości. Różnorodne formy sakralizacji zwierząt w pradziejach i szeroko pojętej starożytności (z włączeniem kultur Dalekiego Wschodu i Ameryki Prekolumbijskiej) były tematem ogólnopolskiego sympozjum naukowego pt. Zwierzę jako sacrum w pradziejach i starożytności, zorganizowanej przez Zakład Historii Starożytnej Instytutu Historii Akademii Świętokrzyskiej. Ze względu na bogactwo tematyki sympozjum, przekładające się na ogrom publikowanego materiału, artykuły zostały podzielone na dwa tomy, z których prezentujemy pierwszy, drugi ukaże się niebawem. Z merytorycznego punktu widzenia oba tomy stanowią integralną całość, ponieważ dochodzi w nich do przenikania wyobrażeń i wzajemnych wpływów interkulturowych zarówno w czasie, jak i przestrzeni. Problematyka prezentowanych artykułów jest bardzo zróżnicowana, na co miało wpływ przede wszystkim ustanowienie szerokich ram czasowych i terytorialnych, w zamyśle organizatorów dające możliwość stworzenia ogólnej perspektywy porównawczej.

Zwierzę jako sacrum w pradziejach i starożytności, t. 2, red. Lucyna Kostuch, Katarzyna Ryszewska, 2006, 220 s., format B5, ISBN 83-7133-305-6, ISBN 83-7133-324-2, t. 2, cena 29,40 zł

Publikacja jest drugim tomem materiałów z sympozjum zorganizowanego przez Instytut Historii Akademii Świętokrzyskiej, które odbyło się w dniach 24-26 listopada 2004 roku w Busku Zdroju. Jego tematem było zwierzę w funkcji sakralnej w pradziejach i starożytności. Z merytorycznego punktu widzenia oba tomy materiałów pokonferencyjnych trzeba postrzegać jako integralną całość. Świat wyobrażeń religijnych, do którego należy zwierzę otoczone nimbem świętości, wymyka się bowiem ścisłym podziałom chronologicznym i geograficznym. W niniejszym tomie zdecydowanie przeważają artykuły związane z kulturą grecką i rzymską, które cechuje ogromna różnorodność, dotycząca zarówno problematyki, jak i metodologii. Mamy tu artykuły napisane przez badaczy różnych specjalności, takich jak: historia, religioznawstwo, filologia klasyczna, archeologia, papirologia. Niektóre teksty to refleksje natury ogólnej, inne – szczegółowe analizy wybranych zagadnień. Przyjęty układ materiałów w obrębie tomu z całą pewnością nie tworzy przejrzystej struktury i ma drugorzędne znaczenie.

„Almanach Historyczny”, t. 15, red. Ryszard Gryz, 2013, 170 s., format B5, ISSN 1642-4530, cena 22,05 zł

Spis treści

ARTYKUŁY

• Ewelina Kaczor, Wizerunek kobiety w kolekcji kazań Sermones sapientiales Stanisława ze Skarbimierza, s. 11
• Renata Oplakanskaja, Woiennosluzasije iz Koroliestwa Polskogo i Zapadnogo kraja w Otdielnom Cibirskom korpucie, s. 29
• Daniel Warzocha, Udział mniejszości żydowskiej w Radzie Miejskiej Piotrkowa Trybunalskiego (1919-1939). Część 2: lata 1934-1939, s. 45
• Stanislava Vodičková, Katoličtí duchovní v koncentračním táboře Dachau, s. 67
• Andrzej Szczypka, Sylwetka Włodzimierza Kapczyńskiego na tle młodzieżowej organizacji niepodległościowej „Związek Walki z Komunizmem” w Sosnowcu (1948 rok) i ruchu NSZZ „Solidarność”, s. 89
• Mateusz Ihnatowicz, ,,Awangarda Kościoła”. O wiedzy teoretycznej funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na temat stanu zakonnego w świetle wybranych publikacji wewnętrznych, s. 117
• Anna Nowocień, Sytuacja gospodarcza w województwie kieleckim u schyłku Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w interpretacji Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, s. 135

  RECENZJE I OMÓWIENIA

• Katarzyna Ryszewska, Joachim Śliwa, Badacze, kolekcjonerzy, podróżnicy. Studia z dziejów zainteresowań starożytniczych, Kraków 2012, s. 157
• Paulina Bies, Lech Mażewski, Rzeczypospolita jeden i pół. O narodzinach, istnieniu i upadku państwa polskiego w latach 1806-1831, Warszawa 2011, s. 161
• Stanisław Engiel, Grzegorz Smyk, Administracja publiczna Królestwa Polskiego w latach 1864-1915, Lublin 2011, s. 167

”Almanach Historyczny”, t. 16, red. Ryszard Gryz, 2014, s., format B5, ISSN 1642-4530, cena 25,20 zł

SPIS TREŚCI

ARTYKUŁY
Marta Pieniążek-Samek (Kielce)
Patronum faciunt dos, aedificatio, fundus. Kilka uwag o fundacjach
artystycznych szlachty między Wisłą a Pilicą w XVII–XVIII wieku   s. 11

Nikolaj Dmitriewicz Sudawcow (Stawropol, Rosja)
Wojennopliennyje poljaki Otieciestwiennoj wojny 1812 goda na Kawkazie   s. 23

Katarzyna Ryszewska (Kielce)
„Gabinet starożytności” Tomasza Zielińskiego   s. 39

Wojciech Jaworski (Sosnowiec)
Niemieckie organizacje społeczne w Królestwie Polskim (1821–1914)   s. 51

Mateusz Pielka (Toruń)
Antysemityzm na wschodzie II Rzeszy Niemieckiej w XIX wieku
– zarys problematyki   s. 71

Robert Kotowski (Kielce)
Żeńskie szkolnictwo średnie w dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce    s. 89

Emilia Anna Kaniuk (Olsztyn)
Realizacja programu eugeniki na rzecz narodu niemieckiego    s. 103

Andrzej Szczypka (Katowice)
Wybory do Miejskiej Rady Narodowej w Gliwicach w latach osiemdziesiątych
XX wieku oraz wybory na prezydenta Gliwic     s. 117

ŹRÓDŁA I MATERIAŁY
Wolha Horbaczowa (Mińsk, Białoruś)
Anna Geryczowa o Rejtanach, Radziwiłłach i Iszkołdzi    s. 135

Vojtěch Vlček (Ostrava, Česká Republika)
Čeští mučedníci katolické církve z období komunismu    s. 175

RECENZJE I OMÓWIENIA
Strajki w Polsce w XX wieku, red. Ryszard Gryz, Warszawa 2011 – Kinga Majecka (Kielce)    s. 201

KRONIKA NAUKOWA
Wspomnienie o doktorze Leonardzie Owczarku – Teresa Koba-Ryszewska  (Kielce)     s. 211

Zasady przyjmowania tekstów do druku i procedury recenzowania obowiązujące w „Almanachu Historycznym”     s. 215

”Almanach Historyczny”, t. 17, z. 1, red. Wiesław Caban, Ryszard Gryz, Jacek Legieć, 2015, 216 s., format B5, ISSN 1642-4530, cena 24,84 zł

SPIS TREŚCI
Wstęp, s. 7 ARTYKUŁY
Lidia Michalska-Bracha, Syberyjskie losy Polaków w XIX wieku w historiografii polskiej (do 1939 roku), s. 11
Tatjana Mosunowa, Dokumenty Gosudarstwiennogo archiwa Swierdlowskoj oblasti o żizni polskoj obsiny na Uralie w XIX wiekie, s. 29
Swietlana A. Mulina, Anna Krich, Materialy po istorii polskoj ssylki w Sybiri wtoroj połowiny XVIII-XIX wiekow w archiwach Omsk, Tomska i Tobolska, s. 43
Franciszek Nowiński, Księża z ziem zabranych na zesłaniu syberyjskim. Ksiądz Mateusz Wejt na wygnaniu w Krasnojarsku, s. 61
Jan Trynkowski, „Śmietanka do kawy…”, czyli życie codzienne na etapie (rachunki etapowe Irkuck–Wielki Nerczyński Zakład, luty–kwiecień 1840 roku), s. 83
Artur Kijas, Obraz Syberii w pamiętniku zesłańca Rufina Piotrowskiego, s. 111
Swietlana A. Mulina, Adaptacja poljakow w Sibiri (do 1917 goda), s. 123
Jewgienij W. Siemjonow, Chozjajstwiennaja djejatielnost polskich politicieskich ssylnych w Zapadnom Zabajkalie w 70-80-e gody XIX wieka, s. 133
Władysław Masiarz, Dobrowolne osiedlanie się Polaków na Syberii od XVIII do początku XX wieku, s. 149
Anna A. Krich, Dobrowolnaja agrarnaja migracja polskogo nasielenija w Zapadnuju Sibir w kontiekstie etnicieskoj idienticnosti i idientifikacji poljakow (koniec XIX-XX wiekow), s. 173
Jacek Legieć (Kielce), Rekruci z Królestwa Polskiego w garnizonach syberyjskich na przełomie XIX i XX wieku – liczebność i rozmieszczenie, s. 191
KRONIKA NAUKOWA
Sprawozdanie z międzynarodowej konferencji naukowej „Polscy zesłańcy na Syberii zachodniej w drugiej połowie XVIII–XIX wieku w oczach Rosjan i ludności syberyjskiej” (omsk, 25–27 maja 2015 roku), s. 207 Zasady przyjmowania tekstów do druku i procedury recenzowania obowiązujące w „Almanachu Historycznym”, s. 213

”Almanach Historyczny”, t. 17, z. 2, red. Ryszard Gryz, Dominika Burdzy, 2015, 368  s., format B5, ISSN 1642-4530, cena 41,04 zł

                                                  SPIS TREŚCI
ARTYKUŁY
Oleg Aleksandrowicz Diaciok, Wzgljad na nakazanja za powrieżdienija wolosjanogo pokrowa golowy w sriedniewikownych
pisanych zakonach cieriez prizmu driewnych wieriwanij, s. 11
Łukasz Kosiński, Kara wygnania za morze we wczesnej hagiografii irlandzkiej, s. 21
Kazimierz Przyboś, Sejm konwokacyjny w 1674 roku, s. 29
Piotr Kitowski, Umowa dożywocia w mniejszych miastach Prus Królewskich w świetle ksiąg
sądowych Kościerzyny i Nowego nad Wisłą (druga połowa XVI–XVIII wieku), s. 43
Szymon Kazusek, Kontakty handlowe kupców miast dawnego województwa sandomierskiego
z krajami niemieckimi w latach 1764–1767, s. 55
Aleksiej Igoriewicz Razdorskii, Russkje tamożienyje knigi XVII-XVIII wiekow kak istocnik po istorii torgowli Rosji i sopriedielnych stran, s. 93
Piotr Stefaniak, Dzieje sióstr mariawitek w Częstochowie (1774–1864), s. 103
Nikolaj Dmitriewic Sudawcow, Wozwasienie wojennopliennych poljakow Otieciestwiennoj wojny 1812 goda s Kawkaza na rodinu, s. 125
Swietlana A. Mulina, Uciastniki nojabrskogo wosstanija na slużbie w sibirskom kazaciem wojskie, s. 159
Dominika Płócienniczak, Traktat kalisko-wrocławski 1813 roku, s. 171
Radosław Kuty, Popularyzacja piśmiennictwa tatrzańskiego w prasie warszawskiej 1860–1914, s. 187
Łukasz Cholewiński, Dzieje Lubomirskich z Kruszyny w latach 1864–1914, s. 205
Agnieszka Werens, Ochronki wiejskie w Królestwie Polskim na przykładzie guberni kieleckiej w latach 1870–1914, s. 221
Aneta A. Duda, Złote wesele Radziwiłłów w Ołyce i jego reminiscencje u progu I wojny
światowej w świetle wspomnień Małgorzaty z Radziwiłłów Potockiej, s. 235
Wiesław Charczuk, Podziemie antykomunistyczne na Podlasiu 1944–1948, s. 249
Hubert Kiełczewski, W służbie systemu. Ksiądz pułkownik Roman Szemraj (1914–1987)
– generalny dziekan Wojska Polskiego, s. 269
Anita Młynarczyk-Tomczyk, Kielce i województwo kieleckie w obchodach Tysiąclecia Państwa Polskiego
(1960–1966). Dorobek naukowy i popularyzacyjny w wybranych aspektach, s. 281
ŹRÓDŁA I MATERIAŁY
Vojtěch Vlček, Čeští mučedníci katolické církve z období komunismu. 2. část, s. 297
RECENZJE I OMÓWIENIA
Armin Mikos von Rohrscheidt, Szlak Piastowski w przebudowie. Struktura,
zarządzanie, oferta kulturowo-turystyczna, Kraków 2013, Marcin Danielewski, s. 311
Iwona Kienzler, Polki na tronach Europy, Warszawa 2014, Wioletta Szafarczyk, s. 321
Nikita Pietrow, Psy Stalina, tłum. Justyna Prus-Wojciechowska, Katarzyna Syska,
Warszawa 2012, Konrad Szymański, s. 329
Piotr Osęka, My, ludzie z Marca. Autoportret pokolenia ’68, Wołowiec 2015, Dariusz Jarosz, s. 335
SPRAWOZDANIA
Sprawozdanie z konferencji „5th Jan Kochanowski University/SUNY Oswego
Annual Conference in Cultural Studies. Gender, Race, Immigration”, Klaudia Łodejska, s. 343
Sprawozdanie z podróży naukowej studentów militarystyki historycznej
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach na Pomorze Zachodnie, Monika Sikora, s. 349
KRONIKA NAUKOWA
Ksiądz profesor doktor habilitowany Daniel Olszewski (1934–2015). Historyk
i mistrz, Ryszard Gryz, s. 359
Zasady przyjmowania tekstów do druku i procedury recenzowania obowiązujące
w „Almanachu Historycznym”, s. 365

„Almanach Historyczny”, t. 18, red. Ryszard Gryz, Dominika Burdzy, 2016, 286 s., format B5, ISSN 1642-4530, cena 37,80 zł

Spis treści

Contents, s. 7

Artykuły

Sławomir Kurzak, ,,Kajdany Hellady” – symbol i fundament macedońskiej dominacji w hellenistycznej Grecji, s. 11

Joanna Kunigielis, Relacje z podróży po ziemiach pruskich Gilberta de Lannoy w latach 1413–1414 i jego spostrzeżenia, s. 31

Dominika Burdzy, Sandomierz as the centre of the viticulture from the Middle Ages until the mid-seventeenth century, s. 49

Monika Poszalska, Kraków w czasach stanisławowskich w świetle wybranych relacji podróżniczych, s. 63

Valentyna Los, Panna Bazylianka against the Volhynian society background (18th–19th centuries), s. 73

Grzegorz Pełczyński, Ewangelikalizm w Polsce. Zarys historyczny, s. 89

Paulina Bies, Wizyta Aleksandra I w Warszawie (12 listopada – 3 grudnia 1815 roku) w świetle relacji „Gazety Warszawskiej”, s. 111

Katarzyna Cedro-Abramczyk, Działalność społeczna i naukowa Juliana Ochorowicza w okresie pobytu w Wiśle (na podstawie dzienników i rękopisów J. O.), s. 127

Regina Renz, Liczebność i struktura wewnętrzna chłopów województwa kieleckiego w latach 1918–1939, s. 143

Monika Sikora, Wysiłek bojowy 2. Pułku Artylerii Lekkiej Legionów we wrześniu 1939 roku, s. 159

Anna Kalinowska, Opieka Centralnego Komitetu Opieki Społecznej nad dorosłymi w latach 1944–1949 w świetle akt własnych, s. 179

Dariusz Jarosz, „Dar z łaski”: przyznawanie „zaopatrzeń specjalnych” w działalności centralnych władz państwowych w Polsce w latach 1945–1947, s. 191

Вадим Волобуев, Внутрипартийная борьба в Польше и охлаждение советско-китайских отношений в конце 1950-х гг., s. 201

Nicolas Levi, Aspects choisis de la présence du Confucianisme dans la société contemporaine coréenne, s. 217

Klaudia Łodejska, Polish immigration to South Africa during apartheid system, s. 229

Recenzje i omówienia

Per mulierem… Kobieta w dawnej Polsce – w średniowieczu i w dobie staropolskiej, red. K. Justyniarska-Chojak, S. Konarska-Zimnicka, Kielce 2012 – Piotr Kardyś, s. 243

Urszula Augustyniak, Testamenty ewangelików reformowanych w Wielkim Księstwie Litewskim w XVI–XVIII wieku, Warszawa 2014 – Wioletta Szafarczyk, s. 249

Andrzej Chwalba, Samobójstwo Europy. Wielka wojna 1914–1918, Kraków 2014 – Wojciech Zarosa, s. 253

Adam Romejko, Polacy w Wielkiej Brytanii: interpretacja mimetyczna, Tuchów 2015 – Edward Walewander, s. 259

Atlantyda. Nie tylko Kresowa – Wojenne dzieciństwo. Wspomnienia, wstęp i opracowanie E. Orzechowska, przedmowa ks. Z. Zieliński, Lublin 2014 – Edward Walewander, s. 263

Stanisław Kolouszek, Fortyfikacje Festung Breslau, Jelenia Góra 2014 – Paweł Nastrożny, s. 267

Duszpasterstwa środowiskowe w latach 1945–1989, red. C. Kuta, J. Marecki, Kraków 2014 – Rafał Łatka, s. 273

Łucja Marek, Monika Bortlik-Dźwierzyńska, Za Marksem bez Boga. Laicyzacja życia społecznego w Polsce w latach 1945–1989, Katowice 2014 – Rafał Łatka, s. 277

Zasady przyjmowania tekstów do druku i procedury recenzowania obowiązujące w „Almanachu Historycznym”, s. 283

„Almanach Historyczny”, t. 19, red. Ryszard Gryz, Dominika Burdzy, 2017, s. 348, format B5, ISSN 1642-4530, cena 46,20  zł
Spis treści
Contents, s.  7
Artykuły
Jerzy Piątkowski, Wóz pogrzebowy Aleksandra – arcydzieło sztuki orientalno-klasycznej, s. 11
Martyna Barczyńska, Summa de matrimonio mistrza Vacariusa (1120–1200), s. 31
Jolanta M. Marszalska, Prepozyci cysterscy parafii ludźmierskiej do początków XIX wieku w świetle
dokumentów z archiwum opactwa cystersów w Szczyrzycu, s. 39
Jan Gustaw Rokita, Uwagi o medalu Johanna Neidhardta upamiętniającym zwycięstwo
pod Wiedniem z roku 1683, s. 49
Wojciech Jaworski, Stowarzyszenia pomocy dzieciom w Królestwie Polskim (1884–1914), s. 67
Anna Jaroszuk, Wokół projektu rzeźni centralnej w Warszawie (druga połowa XIX i początek
XX wieku), s. 77
Mariusz Misztal, The 1912 British Offer of Cyprus to Greece and the Reaction of the Greek
and Muslim Cypriots. A British Perspective, s. 93
Dominik Flisiak, Polityczna działalność Włodzimierza Żabotyńskiego do lat dwudziestych
XX wieku. Ideologiczne podstawy syjonizmu rewizjonistycznego, s. 109
Piotr Pasisz, Historia kultury w twórczości historycznej Jana Ptaśnika (1876–1930), s. 121

Tomasz Karbowniczek, Mariusz Nowak, Jednolity front w myśli i działalności politycznej Komunistycznej Partii Robotniczej Polski w latach 1922–1923 (w świetle prasy i materiałów programowych własnych i Polskiej Partii Socjalistycznej), s. 135

Regina Renz, Rodzina małomiasteczkowa w okresie międzywojennym (na przykładzie
Kielecczyzny), s. 147

Jerzy Gapys, Prywatna akcja dobroczynna ziemiaństwa polskiego w Generalnym
Gubernatorstwie w latach 1939–1945, s. 159

Daniel Warzocha, Oficjalna i konspiracyjna prasa w Piotrkowie Trybunalskim w okresie
II wojny światowej (1939–1945), s. 183

Kamil Sasal, Manipulacja zbiorową pamięcią historyczną jako instrument
legitymizujący PRL, s. 209

Anita Młynarczyk-Tomczyk, Wydarzenia węgierskie 1956 roku w historiografii polskiej i w szkolnej
edukacji historycznej z lat 1956–2016, s. 231

Źródła i materiały

Katarzyna Paduch, Umowa w sprawie druku dzieła ks. Franciszka Michała Leśniewskiego
przez Tomasza Pillera z 1790 roku, s. 255

Łukasz Wołczyk, Administracja Syberii Zachodniej wobec potrzeb religijnych polskich
zesłańców w końcu lat sześćdziesiątych XIX wieku (wybrane dokumenty z Państwowego Archiwum Historycznego Obwodu Omskiego), s. 263

Krzysztof Latawiec, Projekt instrukcji dla rosyjskich komisarzy przygranicznych na zachodniej
granicy Imperium Rosyjskiego z 1912 roku , s. 273

Henryk Figura, Podstawowe pojęcia związane z obowiązkiem służby wojskowej w Polsce
w latach 1918–1939, s. 285

Recenzje i Artykuły recenzyjne

Krzysztof Myśliński, Pałac Wielopolskich w Chrobrzu siedziba ordynacji Myszkowskich, Muzeum Historii Kielc, Kielce 2012  –  Mariusz Nowak, s. 311

Rafał Stobiecki, Historycy polscy wobec wyzwań XX wieku, Wydawnictwo Nauka
i Innowacja, Poznań 2014 – Piotr Pasisz, s. 317

Anita Prażmowska, Władysław Gomułka, tłumaczenie Katarzyna Skawran, Wydawnictwo RM, Warszawa 2016 – Dariusz Jarosz, s. 331

Kronika naukowa

In memoriam. Pamięci Profesor Jadwigi Muszyńskiej – Dominika Burdzy, s. 341

Zasady przyjmowania tekstów do druku i procedury recenzowania obowiązujące
w „Almanachu Historycznym”, s. 345

„Almanach Historyczny”, t. 20, red. Ryszard Gryz, Dominika Burdzy, 2017, s. 418, format B5, ISSN 1642-4530, cena 56,16  zł

Spis treści

Artykuły

11          Wojciech Zarosa (Kielce), Dziesięcina w ustawodawstwie synodów prowincjonalnych metropolii gnieźnieńskiej w średniowieczu

31          Wioletta Szafarczyk (Kielce), Wizje pogrzebu w testamentach szlachty małopolskiej i wielkopolskiej z XVI–XVIII wieku

43          Agnieszka Iwan (Kielce), Taniec, teatr, pijaństwo i komedia – czyli o obyczajach staropolskich w Postylli siedemnastowiecznego kalwińskiego duchownego Krzysztofa Kraińskiego

65          Светлана Мулина (ОМСК), Cибирский город Oмск в памяти польских ссыльных

77          Татьяна Г. Недзелюк (НОВОСИБИРСК), Польские ссыльные в общественном мнении россиян во второй половине XIX – начале XX в. (по материалам периодических изданий)

85          Леонид К. Островский (НОВОСИБИРСК), Вклад поляков в развитие предпринимательства в Западной Сибири на рубеже XIX–XX веков

107        Zbigniew Opacki (Gdańsk), Rosyjska prowincja w świetle listów Henryka Kamieńskiego do siostry Laury

129        Robert Stopikowski (Gdańsk), Prasa katolicka jako źródło do dziejów Kościoła katolickiego w Cesarstwie Rosyjskim na przykładzie „Przeglądu Katolickiego” (1863–1914)

153        Piotr Pasisz (Kielce), Zagadnienia teoretyczno-metodologiczne w twórczości historycznej Łucji Charewiczowej (1897–1943)

167        Regina Renz (Kielce), Kobieta w międzywojennej społeczności wiejskiej w świetle dokumentów kościelnych (na przykładzie diecezji kieleckiej)

179        Wojciech Jaworski (Sosnowiec), Spółdzielnie pracy w Królestwie Polskim (1904–1914)

189        Dominik Flisiak (Kielce), Powstanie, rozwój i ideologia organizacji Haszomer Hacair działającej w II Rzeczypospolitej

209        Ryszard Janowski (Kielce), Udział stowarzyszeń kombatanckich w obozie sanacyjnym na terenie województwa kieleckiego w latach 1926–1939

229        Robert Włodkowski (Szczecin), Działalność biskupa szczecińsko-kamieńskiego Jerzego Stroby w latach 1972–1978 w kontekście relacji państwo–Kościół
(wybrane problemy)

261        Rafał Łatka (Warszawa), Wydział IV SB KW MO/WUSW w Krakowie (1962–1989) – w świetle aktualnego stanu badań

Teksty źródłowe

299        Mariusz Lubczyński (Kielce), Testament kasztelana żarnowskiego
Olbrachta Starołęskiego (ze skandalem obyczajowo-kryminalnym w tle)

319    Kamil Szpunar (Kielce), Rejestr ruchomości pałacu w Rusinowie z 7 grudnia 1801 roku. Przyczynek źródłowy do badań nad dziejami dworu szlacheckiego w Małopolsce przełomu XVIII i XIX wieku

Recenzje i artykuły recenzyjne

337        Eduard Mühle, Historia Wrocławia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2016, ss. 352 – Dawid Ślusarczyk (Kielce)

341        Świat historyka. Studia ofiarowane Prof. Janowi Tyszkiewiczowi, red. M. Nagielski i G. Rostkowski, Pułtusk 2016, ss. 459 – Rafał Lipiec (Kielce)

347        Erik Petersson, Karol IX. Król bezlitosny, przełożył Wojciech Łygaś, Oświęcim: Napoleon V 2015, ss. 299 – Przemysław P. Szpaczyński (Zielona Góra)

359        Татьяна Г. Недзелюк, Конфессиональное сообщество католиков Сибири: влияние мировоззрения на повседневную жизнь (1830–1917 гг.),
Изд-во СибАГС, Новосибирск 2016, cc. 345 – Антон М. Лютынский (MOCКВA)

367        Izabela Cichońska, Karolina Popera, Kuba Snopek, Architektura VII dnia,
Wrocław 2016, ss. 424 – Katarzyna Kumor (Kielce)

Dyskusje i polemiki

379        Przemysław P. Szpaczyński (Zielona Góra), Spór o politykę Zygmunta III wobec Moskwy

In memoriam

411        Pamięci Profesora Stanisława Byliny (1936–2017) – Beata Wojciechowska (Kielce)

415        Zasady przyjmowania tekstów do druku i procedury recenzowania obowiązujące w „Almanachu Historycznym”

„Almanach Historyczny”, t. 21, red. Jacek Legieć, Sylwia Konarska-Zimnicka, 2019, s. 396, format B5, ISSN 1642-4530, cena 54,00 zł
Spis treści
ARTYKUŁY

11        Sławomir Jędraszek (GDAŃSK), Wykorzystywanie terakot ptolemejskich w badaniach nad religijną polityką Lagidów. Wybrane przykłady

43        Piotr Kominek (KIELCE), Symbolika sakramentu Eucharystii w nauce katolickiej

i protestanckiej w XVI wieku

55        Дмитрий Федосов (Москва), Об одной ветви Гриневичей герба Przyjaciel.

Родословный очерк

101      Aleksandra Zawadzka (BILCZA), Lincze w Teksasie pod koniec XIX i na początku

XX wieku

121      Елена Кравцова (КУРСК), Кржиштоф Скупенски (ЛЮБЛИН), Особенности функционирования центральных финансовых органов Российской империи

в XIX столетии

133      Maciej K. Cichoń (KIELCE), Kolejowa służba medyczna Królestwa Polskiego

na przykładzie kolei dęblińsko-dąbrowskiej w latach 1885–1914

169      Michał Patryk Sadłowski (WARSZAWA), Analiza wybranych aspektów prawno-

-organizacyjnego funkcjonowania armii rosyjskiej w 1917 roku

185      Henryka Ilgiewicz (WILNO), Instytut Naukowo-Badawczy Europy Wschodniej w Wilnie (1930–1939)

235      Marek Przeniosło (KIELCE), Michał Arabski (KIELCE), Major Roman Kurkiewicz – członek grupy „dywersyjno-szpiegowskiej” w polskim lotnictwie wojskowym

w latach 1948–1952

257      Anita Młynarczyk-Tomczyk (KIELCE), Operacja „Jodła”. Plan zabezpieczenia imprez i uroczystości milenijnych w Kielcach i Wiślicy – Gorysławicach w lipcu 1966 roku oraz wybrane aspekty jego reali­zacji

TEKSTY ŹRÓDŁOWE

301      Małgorzata Karkocha (ŁÓDŹ), Źródła do dziejów parafii Rembieszyce z pierwszej połowy XIX wieku (spis funduszu plebanii i protokół wizytacji dziekańskiej)

RECENZJE I ARTYKUŁY RECENZYJNE

321      Przemysław P. Szpaczyński (ZIELONA GÓRA), Spór o postawę szlachty polskiej wobec króla i państwa

355      Michał Siedziako (SZCZECIN), Interdyscyplinarnie o narodzinach „Solidarności”.

Uwagi na marginesie książki Tomasza Kozłowskiego, Anatomia rewolucji. Narodziny ruchu społecznego „Solidarność” w 1980 roku, Warszawa 2018

369                  Barbara Klich-Kluczewska, Rodzina, tabu i komunizm w Polsce 1956–1989, Kraków 2015 – Dariusz Jarosz (WARSZAWA)

377      Przysięga wojskowa. Idea i praktyka. Z dziejów wojskowości polskiej i powszechnej, red. A. Niewiński, Oświęcim 2016 – Wojciech Zarosa (KIELCE)

KRONIKA NAUKOWA

387      III Ogólnopolska Studencko-Doktorancka Konferencja Naukowa „Niepokorni Wszystkich Czasów”, Kielce, 2 czerwca 2018 roku – Katarzyna Kumor (KIELCE), Wojciech Zarosa (KIELCE)

393      Zasady przyjmowania tekstów do druku i procedury recenzowania obowiązujące w „Almanachu Historycznym”

„Almanach Historyczny”, t. 22, red. Jacek Legieć, 2020, 452 s., format B5, ISSN 1642-4530, cena 71,28 zł

Spis treści

Artykuły

11……….Mariusz Bartnicki (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w  Lublinie), U źródeł legendy o „czapce Monomacha”. Włodzimierz Monomach w średniowiecznym piśmiennictwie ruskim XII–XV wieku

35………. Agata Chrobot (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Wojny włoskie w dialogu pasterzy. Ecloga Georgii Sabini de Gallo ad Ticinum capto, scripta ad Stanislaum a Lasco Poloniae Baronem

49………. Paweł Madejski (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), Graffiti w Janowcu XVI – połowa XX wieku

69……….. Mariusz Sawicki (Uniwersytet Opolski), Zabójstwo Wincentego Aleksandra Gosiewskiego w relacjach dyplomatów francuskich

93……… Katarzyna Paduch (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie), Obowiązki i  zadania zarządcy rezydencji magnackiej w  świetle instrukcji murgrabiego pałacu podhoreckiego Ignacego Różyckiego z 1813 roku

117………. Jarosław Kita (Uniwersytet Łódzki), Konkurencja źródeł mineralnych i ropy naftowej na terenie Galicji w drugiej połowie XIX i w początkach XX wieku (do 1914 roku)

135………. Małgorzata Nossowska (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), La Roumanie à l’ombre de Marie. La Roumanie vue par la presse populaire de Paris à l’heure de la Conférence de Paris

155………. Witold Jarno (Uniwersytet Łódzki), Uwarunkowania przybycia Armii Polskiej we Francji do Polski wiosną 1919 roku

181………. Małgorzata Przeniosło (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Piotr Kądziela (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Maksymilian Rose (1883– 1937) – pioneer of brain research, Professor of the Stefan Batory University in Vilnius

199……… Regina Renz (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Wieś i miasteczko w dwudziestoleciu międzywojennym – wzajemne relacje (na przykładzie Kielecczyzny)

213…….. Katarzyna Ryszewska (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Osiągnięcia Jana Samsonowicza (1888–1959) w badaniach pradziejów regionu świętokrzyskiego

237…….. Anita Młynarczyk-Tomczyk (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Kieleckie szkolnictwo w  obchodach Tysiąclecia Państwa Polskiego 1957– 1966/67

277……….Dzmitry Matwiejczyk (Narodowe Historyczne Archiwum Białorusi, Mińsk), Pamiętnikarstwo XIX wieku we współczesnej historiografii białoruskiej: osiągnięcia i problemy rozwoju

305………. Marek Woźniak (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), SŁOWO jako narzędzie kreowania i zawłaszczania przeszłości w dyskursie/dyskursach publicznych

Materiały źródłowe

329…….. Krzysztof Latawiec (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), Jacek Legieć (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Korespondencja między carem Aleksandrem II a generałem-gubernatorem kijowskim Aleksandrem Bezakiem z 1865 roku

Artykuły recenzyjne, recenzje i polemiki

355……… Wojciech Kęder (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie), Luter na nowo odkrywany? Uwagi na marginesie książki Pawła Lisickiego o ojcu reformacji

369…….. Przemysław P. Szpaczyński (Zielona Góra), Spór o relacje Marcina Lutra z ojcem i o to, kto doprowadził do rozłamu w Kościele

401……… Dziedzictwo klasztoru Augustianów-eremitów z Książa Wielkiego. Dokumenty z lat 1783–1900, zebrała i opracowała Agnieszka Fluda-Krokos, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2019 – Ewa Danowska (Polska Akademia Umiejętności, Kraków)

405……… Аляксандр Радзюк, Пад скіпетрам Расейскай імперыі: Рэпрэсіўная палітыка царызму на землях Беларусі ў канцы ХVIII – першай палове ХІХ ст., Гародня– Кракаў 2017 – Andrzej Tichomirow (Grodzieńskie Państwowe Muzeum Historii Religii)

417…….. Bitwa o Przemyśl. Alexandra Watsona obraz frontu wschodniego I wojny światowej – Jerzy Z. Pająk (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)

423……… Д.Ч. Матвейчык, Удзельнікі паўстання 1863–1864 гадоў: біяграфічны слоўнік (паводле матэрыялаў Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі), Мінск 2016 – Wasil Hierasimczyk (Grodno)

429……….. Komentarz do Sporu o  postawę szlachty polskiej wobec króla i  państwa, autorstwa Przemysław P. Szpaczyńskiego, zamieszczonego w „Almanachu Historycznym” 2019, t. 21, s. 321–354  – Urszula Świderska-Włodarczyk (Uniwersytet Zielonogórski)

Kronika naukowa

437……… Ogólnopolska konferencja naukowa „Władza i polityka w czasach nowożytnych. Dyplomacja i sprawy wewnętrzne”, Łódź, 10–11 października 2019 roku – Małgorzata Karkocha (Uniwersytet Łódzki)

In memoriam

445………. In memoriam. Pamięci profesora Stefana Iwaniaka (1933–2019)  – Ryszard Gryz (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)

449………..Zasady przyjmowania tekstów do druku i  procedury recenzowania obowiązujące w „Almanachu Historycznym”

„Almanach Historyczny”, t. 23, z. 1, red. Jacek Legieć, 2021, 562 s., format B5, ISSN 1642-4530, cena 88,56 zł

Spis treści

Artykuły

11 Maciej Kokoszko (Uniwersytet Łódzki), Anthimus the dietician

39 Dariusz Słapek (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), Sport

w Sparcie, Sparta w sporcie. Spartan mirage w nowożytnym ruchu sportowym

59 Wiesław Bondyra (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), Urzędnicy

grodzcy lubelscy w czasach saskich. Spisy

81 Mariusz Nowak (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Juliusz Enoch

jako urzędnik i doradca władz najwyższych Królestwa Polskiego (1839–1863)

105 Aliaksandr Radziuk (Europejski Uniwersytet Humanistyczny, Wilno), Деятель-

ность следственных и судебных комиссий на территории Беларуси в 1863–1867 г.

(на примере Гродненской губернии)

129 Sergiusz Leończyk (Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach),

Ссыльные участники польского Январского восстания в Енисейске во второй

половине XIX века в воспоминаниях современников

151 Jerzy Z. Pająk (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Armia rosyjska

wobec galicyjskich Żydów podczas I wojny światowej

177 Małgorzata Łapa (Uniwersytet Łódzki), Unifikacja systemu celnego Drugiej Rzeczypospolitej.

Przyczynek do zagadnienia gospodarczej integracji ziem polskich po

I wojnie światowej

205 Bogdan Stanaszek (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie), Udział duchowieństwa

katolickiego w kampanii wyborczej do parlamentu w 1922 roku w powiatach

radomskim, koneckim i opoczyńskim

235 Alicja Gontarek (Instytut Pamięci Narodowej, Biuro Badań Historycznych,

Warszawa / Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), Działalność

Poselstwa Rzeczypospolitej Polskiej w Hiszpanii na rzecz pomocy uchodźcom żydowskim

w czasie II wojny światowej (w świetle akt Ministerstwa Spraw Zagranicznych

przechowywanych w Archiwum Instytutu Hoovera). Zarys problemu

267 Krzysztof Lesiakowski (Uniwersytet Łódzki), Z piętnem zdrady. Meandry życia

Blanki Kaczorowskiej

293 Jerzy Gapys (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Protokoły parcelacyjne

reformy rolnej z lat 1944–1945 w województwie kieleckim jako źródło do

badań nad ziemiaństwem. Zarys problematyki

321 Ryszard Gryz (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Episkopat Polski

a koncepcja porozumienia z władzami państwowymi (1946–1950)

343 Dariusz Jarosz (Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk), Polsko-belgijskie stosunki

handlowe w latach 1945–1976 w świetle polskich materiałów archiwalnych

369 Grzegorz Miernik (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Taka gmina.

Skargi mieszkańców na funkcjonowanie gminnej administracji wiejskiej wysyłane

„do Warszawy” w latach siedemdziesiątych XX wieku

6 Spis treści

Materiały źródłowe

397 Tomasz Gocel (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II), „Sprawa organizowania

Uniwersytetu w Lublinie…”. Nieznany list ks. Idziego Radziszewskiego,

założyciela i pierwszego rektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, do biskupa

kieleckiego Augustyna Łosińskiego

421 Dominik Flisiak (badacz niezależny, Kielce), Świadectwo Ryszarda Walewskiego

dotyczące Żydowskiego Związku Wojskowego i powstania w getcie warszawskim

441 Małgorzata Karkocha (Uniwersytet Łódzki), Opis kościoła parafialnego w Brzegach

z 1884 roku

457 Przemysław Waingertner (Uniwersytet Łódzki), Nowe źródło do dziejów polskich

organizacji młodzieżowych w pierwszej połowie XX wieku – Pamiętniki Tomasza

Piskorskiego (1898–1940)

Artykuły recenzyjne i recenzje

471 Przemysław P. Szpaczyński (badacz niezależny, Zielona Góra), Spór o powody

marginalizacji Radziwiłłów birżańskich przez Zygmunta III i o genezę negatywnego

wizerunku króla w historiografii

509 „Przez całe życie służ sprawie oswobodzenia Polski […]. Broń […] zagrożonej ziemi

polskiej […]”. Garść uwag na marginesie monografii Przemysława Waingertnera, Konspiracja

trzech pokoleń Związek Młodzieży Polskiej „Zet” i ruch zetowy (1886–1996),

wydanie drugie, Łódź 2018 – Wiesław Charczuk (Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych

nr 1 im. S. Staszica w Siedlcach)

525 Michał Prykaszczyk, Generał Tomasz hrabia Łubieński (1784–1870) żołnierz i przedsiębiorca,

Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2020 – Wiesław Caban

(Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)

531 Wojciech Iwańczak, Świadkowie historii? Średniowiecze w dziejopisarstwie Europy

Środkowej dawniej i dziś, Kraków: AVALON, 2019 – Piotr Kardyś (Polskie Towarzystwo

Historyczne, Oddział w Skarżysku-Kamiennej)

Życie naukowe

539 Jubileuszowy dwugłos – Eugeniusz Niebelski, Zbigniew J. Wójcik

547 Powrót „Spotkań ze źródłem archiwalnym” – Piotr Cendrowicz (student, Uniwersytet

Jana Kochanowskiego w Kielcach), Oskar Tokarczyk (student, Uniwersytet

Jana Kochanowskiego w Kielcach)

In memoriam

555 Henryk Suchojad (1947 – 22 listopada 2020) – Jacek Pielas (Uniwersytet Jana Kochanowskiego

w Kielcach)

559 Zasady przyjmowania tekstów do druku i procedury recenzowania obowiązujące

w „Almanachu Historycznym”

„Almanach Historyczny”, t. 23, z. 2 (specjalny), Medicina antiqua, mediaevalis et moderna. Historia – filozofia – religia, red. Jacek Legieć, 2021, 344 s., format B5, ISSN 1642-4530, cena  54,00 zł

Spis treści

9 Wstęp

11 Introduction

13 Paweł Tambor (Katolicki Uniwersytet Lubelski, Uniwersytet Jana Kochanowskiego

w Kielcach), Problem interdyscyplinarności w kontekście medycyny i jej historii

– refleksje metodologiczne

31 Anna Maria Wajda (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie), Pijawka jako

biblijny symbol nienasycenia na kanwie jej zastosowania w antycznej hirudoterapii

53 Lucyna Kostuch (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Nosos i poliorkia.

Choroby w helleńskim obozie wojskowym

79 Elwira Kaczyńska (Uniwersytet Łódzki), Misje kojskich lekarzy na Krecie w świetle

źródeł epigraficznych

109 Olimpia Skieterska (Uniwersytet w Białymstoku), Cud O Żydowce cierpiącej na

raka świętych Kosmy i Damiana: aspekty medyczne

125 Sylwia Konarska-Zimnicka (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach),

Obraz choroby w Liber principium sapientiae Abrahama ibn Ezry

143 Beata Wojciechowska (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Mocz

i jego charakterystyka w wybranych traktatach średniowiecznych

157 Agnieszka Maciąg-Fiedler (Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

w Krakowie), Medycyna cudowna Mikołaja z Polski

167 Anna Głusiuk (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie),

Ciąża, poród, opieka nad matką i noworodkiem na podstawie traktatu Michała Savonaroli

Ad mulieres Ferrarienses de regimine pregnantium et noviter natorum usque ad

septennium

185 Piotr Kardyś (Polskie Towarzystwo Historyczne/Oddział Skarżysko-Kamienna),

Piętnastowieczny rękopis o treści medycznej z dawnej biblioteki cystersów

w Henrykowie. Zawartość, użytkownicy, recepcja na przestrzeni wieków

199 Dominika Burdzy-Jeżewska (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach),

Szpital Świętego Ducha de Saxia w Sandomierzu w XVI wieku

217 Jacek Pielas (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Zdrowotne pericula

w rodzinie magnackiej pierwszej połowy XVII wieku w świetle korespondencji

Gabriela Tęczyńskiego (1575–1617), wojewody lubelskiego i jego żony Elżbiety z Radziwiłłów

(1585–1618)

235 Katarzyna Justyniarska-Chojak (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach),

Apteki i ich wyposażenie w świetle mieszczańskich inwentarzy pośmiertnych

(XVI–XVIII wiek)

6 Spis treści

251 Agnieszka Jakuboszczak (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu), O „wieku

krytycznym”. Menopauza w wybranych tekstach medycznych z XVIII wieku

263 Tadeusz Stegner (Uniwersytet Gdański), Kuracje w nadbałtyckich uzdrowiskach

zalecane przez lekarzy w XIX wieku

279 Małgorzata Przeniosło (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Marek

Przeniosło (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Profesorowie Wydziału

Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1918–1939

299 Piotr Kądziela (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Katedra Ginekologii

i Położnictwa na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie

w latach Drugiej Rzeczypospolitej

319 Marzena Marczewska (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Obraz

zarazy w polskim folklorze

341 Zasady przyjmowania tekstów do druku i procedury recenzowania obowiązujące

w „Almanachu Historycznym”

„Almanach Historyczny”, t. 24 red. Jacek Legieć, 2022, 540 s., format B5, ISSN 1642-4530, cena  82,08 zł

Spis treści

Artykuły

11 Tomasz Świątkowski (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Łuk i łucznictwo w wybranych kulturach starożytności

35 Klaudia Rogowska (Uniwersytet Warszawski), „Czyli żyje? Czyli umarł?”. Problem ucieczek żon i mężów w świetle ogłoszeń publikowanych w „Gazecie Warszawskiej” w latach 1775–1780

49 Anna Łysiak-Łątkowska (Uniwersytet Gdański), Wezuwiusz i Etna w relacjach Stanisława

Kostki Potockiego, Juliana Ursyna Niemcewicza, Stanisława Staszica

69 Alicja Kulecka (Uniwersytet Warszawski), Wokół symboliki państwowej Królestwa Polskiego. Ikonografia i pismo ozdobne w dokumentach urzędowych okresu konstytucyjnego oraz innych źródłach (1815–1830)

103 Robert Stępień (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), Pokasacyjne

losy ostatnich zakonników z klasztoru Benedyktynów na Świętym Krzyżu

143 Mariusz Nowak (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Próby odbudowy

księgozbioru Biblioteki Ordynacji Myszkowskiej przez Aleksandra Wielopolskiego

161 Daniel Kiper (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II), Figuralne motywy

winietowe w polsko-amerykańskich pismach periodycznych przełomu XIX i XX

wieku

187 Piotr Szlanta (Uniwersytet Warszawski), Nielubiany cesarz. Obraz Wilhelma II w karykaturze polskiej początku XX wieku

201 Aleksandra Zawadzka (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Lincze w Teksasie na przełomie XIX i XX wieku jako spektakle kulturowe

237 Stanisław Boridczenko (Uniwersytet Szczeciński), Wiedza o przeszłości a wczesnosowiecki system oświaty. Zarys problematyki

259 Jerzy Gapys (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Zbigniew Kowalczyk,

Tercjarstwo w dekanacie radoszyckim 1918–1939

277 Henryka Ilgiewicz (Instytut Badań Kultury Litwy), Wojewódzki Komitet Uczczenia

Pamięci Marszałka Józefa Piłsudskiego w Wilnie (1935–1939)

315 Witold Jarno (Uniwersytet Łódzki), Józef Lewszecki (1869–1939) – tytularny generał

brygady. Zarys biografii

347 Katarzyna Ryszewska (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Jan Bartys

(1909–1940) – obiecujący archeolog, zamordowany w Katyniu

369 Kamil Weber (Centralne Muzeum Jeńców Wojennych), Nicolas Levi (Instytut

Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych Polskiej Akademii Nauk), Żołnierze

armii japońskiej w sowieckiej niewoli po zakończeniu II wojny światowej

405 Anita Młynarczyk-Tomczyk (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach),

Między nauką a polityką. „Polskie Tysiąclecie” w audycjach Polskiego Radia z lat

1960–1966/67

Materiały źródłowe

439 Tadeusz Mielczarek (Stowarzyszenie „Rodzina Policyjna 1939 r.” w Kielcach),

Edyta Majcher-Ociesa (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Nieznana relacja o pobycie Polaków w Iraku

Artykuły recenzyjne i recenzje

451 Tomasz Świątkowski (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Jak łucznik

łucznikowi, czyli dlaczego historiografia potrzebuje metodologii eksperymentalnej

– notatki na marginesach książek Jakuba Juszyńskiego

463 Przemysław P. Szpaczyński (badacz niezależny, Zielona Góra), Spór o „rokosz Zebrzydowskiego” (1606–1607)

499 Wojciech Iwańczak, W poszukiwaniu lepszego świata, czyli prawdy i nieprawdy o husytyzmie, Kraków: Avalon, 2021– Piotr Kardyś (Polskie Towarzystwo Historyczne,

oddział w Skarżysku-Kamiennej)

503 Meteorologia czy astrometeorologia? Rozważania na marginesie książki Anny Lawrence-

Mathers Medieval Meteorology: Forecasting the Weather from Aristotle to the Almanac, Cambridge: Cambridge University Press, 2020 – Sylwia Konarska-Zimnicka (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)

Życie naukowe

513 Uroczyste seminarium w Instytucie Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego

w Kielcach – Edyta Majcher-Ociesa (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach),

Anita Młynarczyk-Tomczyk (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)

517 Konferencja „Ludzie Katedry”, Kielce, 15 września 2021 roku – Karolina Lisowska

(Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Klaudia Strojwąs (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)

In memoriam

525 Profesor Wiktoria Śliwowska (26 czerwca 1931 – 27 grudnia 2021) – Wiesław Caban

(Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)

537 Zasady przyjmowania tekstów do druku i procedury recenzowania obowiązujące

w „Almanachu Historycznym”

„Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne”, t. 5, red. Urszula Oettingen, 380 s., format B5, ISSN 1731-7932, 2004, cena 29,40 zł

Oddawane do rąk Czytelników wydawnictwo jest piątym tomem serii dotyczącej zagadnień obszaru między Wisłą a Pilicą. Tym razem zamieszczono w nim materiały dotyczące głównie historii pierwszej połowy XX w. Chronologicznie jest to krótki okres, ale przedstawione artykuły dotyczą różnorodnej tematyki. Są więc teksty omawiające działalność partii politycznych, zaangażowanie ludności w pracę niepodległościową i udział w walce zbrojnej w latach I wojny światowej. Część artykułów dotyczy historii społecznej, działalności władz administracyjnych, życia codziennego grup zawodowych. W późniejszym okresie mieści się tekst poświęcony biskupowi Czesławowi Kaczmarkowi, w sferze zaś kultury ludowej – artykuł na temat objawienia w Sierakowicach w 1886 r. Znalazły się tu również wypowiedzi ukazujące główne problemy badawcze terenu między Wisłą a Pilicą w okresie wczesnonowożytnym oraz stan badań nad regionem świętokrzyskim w latach II wojny światowej. Oprócz komunikatów i artykułów w obrębie wydawnictwa umieszczono materiały źródłowe, recenzje oraz kronikę naukową. Generalnie publikowane teksty poruszają nowe problemy lub wracają do już sygnalizowanych w literaturze naukowej, ale przy wykorzystaniu innych źródeł. Będą one ważną pozycją, przydatną do badań nad historią międzyrzecza Wisły i Pilicy.

„Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne”, t. 6, red. Lidia Michalska-Bracha, Beata Wojciechowska, 2006, cena 26,25 zł

„Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne”, t. 7, red. L. Michalska-Bracha, B. Wojciechowska, 2006, cena 25,20 zł

„Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne”, t. 8, red. U. Oettingen, J. Szczepański, 2007, cena 27,30 zł

„Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne”, t. 9, red. Jerzy Szczepański, 2009, 214 s., format B5, ISSN 1731-7932, cena 26,25 zł

Spis treści

ARTYKUŁY I KOMUNIKATY

• Anna Tyszewicz, Szpitale specjalne w Małopolsce w okresie średniowiecza, s. 9
• Monika Ruszkowska, Społeczna działalność prawników w guberni kieleckiej na przełomie XIX i XX wieku, s. 23
• Dariusz Palacz, Duchowieństwo katolickie wobec Związku Strzeleckiego w województwie kieleckim w okresie międzywojennym, s. 43
• Tadeusz Banaszek, Działalność 2. dywizji piechoty Legionów w województwie kieleckim w latach 1922-1939, s. 61
• Elżbieta Słabińska, Emigracja sezonowa z województwa kieleckiego do Niemiec w latach 1918-1939, s. 77
• Paweł Wolańczyk, Działalność Stefana Artwińskiego w Kieleckiej Radzie Miejskiej w latach 1916-1921, s. 87

  ŹRÓDŁA I MATERIAŁY

• Jadwiga Muszyńska, Inwentarz klucza cisowskiego biskupstwa krakowskiego z 1643 roku, s. 101
• Szymon Kazusek, Materiały do dziejów spławu Wiślanego w połowie XVIII wieku (na przykładzie starostwa sandomierskiego), s. 115

  KRONIKA NAUKOWA

• Waldemar Gliński, Nina Ziębińska, Sprawozdanie z badań archeologicznych na Placu św. Wojciecha w Kielcach przeprowadzonych w latach 2006-2007, s. 133
• Jerzy Gapys, Mariusz Nowak, Sprawozdanie z konferencji „Z dziejów społeczno-gospodarczych szlachty i ziemiaństwa między Wisłą a Pilicą w XVI-XX wieku”. Kielce, 8 listopada 2006 r., s. 173

  RECENZJE I OMÓWIENIA

• Sylwia Konarska-Zimnicka, Jacek Chachaj, Łacińskie szkoły parafialne na terenie metropolii lwowskiej w epoce nowożytnej, Lublin 2005, s. 179
• Marta Pieniążek-Samek, Jan Główka, Kielce miasto z koroną w herbie, Kielce 2005, s. 183
• Mariusz Nowak, Jan Pytel, Pęczelice. Z dziejów wsi i gminy. Między Buskiem Zdrojem a Stopnicą, Krosno 2005, s. 189
• Wiesław Caban, Jarosław Kita, Tomasz Potocki (1809-1861). Ewolucja postaw ziemianina polskiego, Łódź 2007, s. 193
• Piotr Wdowski, Dzieła Walerego Przyborowskiego o powstaniu styczniowym w recenzjach współczesnych (1887-1920), s. 197
• Inga Jaguś, Odpowiedź na recenzję autorstwa Patrycji Zatorskiej, s. 209

„Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne”, t. 10, red. Marek Przeniosło, 2010, 275 s., format B5, ISSN 1731-7932, cena 31,50 zł

Spis treści

ARTYKUŁY I KOMUNIKATY

• Stanisław Wiech, W oczekiwaniu na Wielką Wojnę.Postawy społeczeństwa Kielecczyzny w świetle raportów żandarmerii carskiej, s. 11
• Barbara Szabat, Ewelina Wanke, Zamachy organizacji bojowych na funkcjonariuszy władzy carskiej i jej konfidentów w guberni kieleckiej na początku XX wieku , s. 19
• Tomasz Domański, Władze carskie wobec Kościoła katolickiego w Królestwie Polskim w latach 1864-1914 (na przykładzie diecezji kieleckiej). Wybrane aspekty, s. 39
• Urszula Oettingen, Kielczanie w I Brygadzie Legionów Polskich, s. 53
• Małgorzata Przeniosło, Działalność niepodległościowa Zygmunta Janiszewskiego w latach I wojny światowej , s. 87
• Grzegorz Liebrecht, Biskup Augustyn Łosiński a niepodległość , s. 97
• Jerzy Z. Pająk, Lewica niepodległościowa na Kielecczyźnie w latach I wojny światowej , s. 111
• Marek Przeniosło, Obchody rocznic narodowych na Kielecczyźnie w latach I wojny światowej, s. 129
• Justyna Staszewska, Samorząd miejski i powiatowy w Pińczowie w okresie I wojny światowej , s. 143
• Mieczysław B. Markowski, Mieszkańcy Kielc w latach walki o granice II Rzeczypospolitej (1918-1921) , s. 159
• Lidia Michalska-Bracha, Obchody rocznicy odzyskania niepodległości w Kielcach w okresie międzywojennym, s. 181
• Jacek Legieć, Inwalidzi wojenni na Kielecczyźnie w okresie międzywojennym, s. 197
• Krzysztof Myśliński, Inicjatywy na rzecz architektury publicznej w województwie kieleckim po odzyskaniu niepodległości , s. 213
• Marcin Kolasa, Tematyka patriotyczna i niepodległościowa w zbiorach Muzeum Historii Kielc , s. 247

  RECENZJE I OMÓWIENIA

• Mirosław Golon, Grzegorz Miernik, „My” i „Oni”. Społeczeństwo Kielecczyzny i stalinowski system władzy, Kielce 2007 , s. 255
• Marek Przeniosło, Aleksy Piasta, Piotrków Trybunalski w latach pierwszej wojny światowej, Piotrków Trybunalski 2007 , s. 267

  KRONIKA NAUKOWA

• Sylwia Konarska-Zimnicka, Konferencja „Bieda w Polsce”. Kielce, 16-17 grudnia 2008 r., s. 273

„Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne”, t. 11, red. Marek Przeniosło, 2010, 226 s., format B5, ISSN 1731-7932, cena 26,25 zł

Spis treści

ARTYKUŁY I KOMUNIKATY

• Piotr Kardyś, Z dziejów Ćmielowa w średniowieczu (do nadania praw miejskich w 1505 roku), s. 9
• Jacek Pielas, Radońscy herbu Awdaniec w XVII wieku – genealogia, majątek i awans społeczny, s. 25
• Mariusz Nowak, Patrycja Zatorska, Zakład uzdrowiskowy w Solcu w czasach pierwszego właściciela – Karola Wincentego Godefroya (lata 1837-1874), s. 45
• Magdalena Książek, Opieka nad dziećmi w kieleckich ochronkach w latach 1856–1914, s. 57
• Grzegorz Liebrecht, Rusofil Łosiński? Poglądy i postawy polityczne biskupa kieleckiego Augustyna Łosińskiego, s. 75
• Małgorzata Przeniosło, Rada Opiekuńcza Powiatu Kieleckiego 1919–1920 , s. 95
• Edyta Majcher, Zakłady przemysłowe w majątkach ziemskich w województwie kieleckim według danych Okręgowego Urzędu Ziemskiego w Kielcach z 1923 roku, s. 111
• Tadeusz Banaszek, Pobór do wojska w województwie kieleckim w latach 1919-1939, s. 133
• Kinga Majecka, O niektórych „osobliwościach” życia codziennego kieleckich robotników w świetle dokumentów partyjnych i związkowych (1970-1980), s. 147

  ŹRÓDŁA I MATERIAŁY

• Katarzyna Justyniarska-Chojak, Inwentarz pośmiertny „gwałtownie utonionego” Andrzeja Wikańskiego z 1640 roku, s. 165
• Jacek Legieć, Rosyjski dokument z 1915 roku o mogiłach wojennych na terenie powiatu kieleckiego, s. 173

  KRONIKA NAUKOWA

• Jerzy Gapys, Mariusz Nowak, Z życia codziennego szlachty i ziemiaństwa między Wisłą a Pilicą w XVI-XX wieku, Kielce, 4 czerwca 2008, s. 199
• Katarzyna Gadecka, Kielecczyzny drogi do niepodległości, Kielce, 4 listopada 2008, s. 203

  RECENZJE I OMÓWIENIA

• Sylwia Konarska-Zimnicka, Krzysztof Ratajczak, Edukacja kobiet w kręgu dynastii piastowskiej w średniowieczu, Poznań 2005, s. 211
• Piotr Wdowski, Walery Przyborowski i Józef Brandt, pod red. K. Stępnika, M. Gabryś, Lublin 2007, s. 215
• Marek Przeniosło, Jerzy Osiecki, Stanisław Wyrzycki, Legionowym szlakiem… Z dziejów oddziałów Józefa Piłsudskiego na Kielecczyźnie 1914-1915, Kielce 2008 , s. 223

„Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne”, t. 12, red. Grażyna Okła, Beata Wojciechowska, 2011, 236 s., format B5, ISSN 1731-7932, cena 25,20 zł

Spis treści

ARTYKUŁY I KOMUNIKATY

• Krzysztof Ratajczak, Edukacyjna funkcja parafii w średniowiecznej Polsce, s. 11
• Jan Ryś, Rozwój miejskiego szkolnictwa parafialnego na obszarze między Wisłą a Pilicą do końca XV wieku, s. 23
• Piotr Kardyś, Dwa rękopisy Adama wikarego darowane kolegiacie kieleckiej w 1430 roku , s. 55
• Anna Jabłońska, Anna Kowalska-Pietrzak, Kilka spostrzeżeń na temat szkolnictwa archidiakonatu kurzelowskiego w okresie staropolskim, s. 65
• Artur Lis, Rozwój kultu błogosławionego Wincentego Kadłubka między Wisłą a Pilicą, s. 89
• Katarzyna Ryszewska, Publikacje odkryć i badań archeologicznych z terenu guberni kieleckiej i radomskiej na łamach czasopism w końcu XIX i na początku XX wieku, s. 101
• Anita Młynarczyk-Tomczyk, Edukacja historyczna w Studium Nauczycielskim w Kielcach w latach 1954-1970, s. 113

  ŹRÓDŁA I MATERIAŁY

• Dominika Burdzy, In studiosos Cracoviae fovendos… Fundusze stypendialne dla sandomierzan w XVI wieku, s. 127
• Marta Pieniążek-Samek, Sanctissimi Rosarii Liber – księga Bractwa Różańcowego jako źródło do badań nad szkolnictwem Kielc w epoce nowożytnej , s. 141
• Hubert Mazur, Źródła do dziejów Chęcin w zasobie Archiwum Państwowego w Kielcach, s. 165

  KRONIKA NAUKOWA

• Anna Radzimirska-Lange, Z dziejów regionu i miasta. Skarżysko-Kamienna, 23 października 2009 , s. 203
• Witold Guca, Z przeszłości Bodzentyna – III edycja konferencji poświęconej dziejom miasta i okolic. Bodzentyn, 24 października 2009, s. 209

  RECENZJE I OMÓWIENIA

• Katarzyna Justyniarska-Chojak, Lokalne społeczności a konstytucje i uchwały sejmowe. Z dziejów parlamentaryzmu między Wisłą a Pilicą, red. J. Muszyńska, J. Pielas, Kielce–Warszawa 2008, s. 215
• Jacek Pielas, Alicja Falniowska-Gradowska, Franciszek Leśniak, Struktura własności ziemskiej i użytkowania gruntów w Galicji w cyrkułach rzeszowskim, sanockim i tarnowskim w świetle katastru józefińskiego (1785-1787), Toruń 2009 , s. 219
• Jakub Żak, Kronika Orła Białego, pod red. Alberta Gajewskiego i Tadeusza Sikory, Skarżysko-Kamienna 2009, s. 223
• Jerzy Flaga, Stanisław Kowalski, Rozwój oświaty w powiecie kozienickim w latach 1918-1975, Kozienice 2009, s. 227
• Anna Myślińska, Zespół wydawnictw: Adam Massalski, Dzieje najstarszej szkoły średniej w Kielcach 1724–1945; Hanna Wójcik-Łagan, Kronika życia szkolnego 1945–2000; Adam Massalski, Jerzy Szczepański, Słownik biograficzny zasłużonych nauczycieli i wychowanków; Beata Piotrowska, I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Kielcach (bibliografia). I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego, Kielce 2010, s. 233

„Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne”, t. 13, red. Beata Wojciechowska, 2012, 290 s., format B5, ISSN 1731-7932, cena 35,70 zł

Spis treści

• Wstęp, s. 9

  ARTYKUŁY I KOMUNIKATY

• Tomisław Giergiel, Organizacja terytorialna księstwa sandomierskiego – kasztelanie w świetle dawniejszych i nowszych badań, s. 13
• Leszek Poniewozik, Pierwotny zasięg oddziaływania duszpasterskiego parafii w Kijach , s. 37
• Anna Tyszewicz-Obara, Średniowieczne łaziebnictwo w dorzeczu Wisły i Pilicy, s. 59
• Krzysztof Zemeła, Kariera majątkowa Adama Kazanowskiego, marszałka nadwornego koronnego, s. 67
• Marta Pieniążek-Samek, Verba docent, imagines trahunt. O Sądzie Ostatecznym z kościoła w Małogoszczu słów kilka, s. 85
• Iwona Kania-Soboń, Opieka medyczna w powiecie włoszczowskim w latach 1914-1918, s. 111
• Małgorzata Przeniosło, Powstanie i rozwój organizacyjny rad opiekuńczych na Kielecczyźnie w latach 1916-1921, s. 125
• Agnieszka Malinowska, Gmina wyznaniowa żydowska w Starachowicach-Wierzbniku w latach 1918-1939, s. 147
• Jarosław Jastrzębski, Izba Rzemieślnicza w Kielcach – struktura organizacyjna w latach 1927–1939, s. 165
• Katarzyna Ossowska, Odrodzenie niezależnego harcerstwa w regionie świętokrzyskim pod koniec epoki Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej , s. 183

  ŹRÓDŁA I MATERIAŁY

• Jacek Pielas, Materiały źródłowe do dziejów miasta Pacanowa i dóbr pacanowskich w XVII-XVIII wieku, s. 197
• Piotr Kardyś, Krzysztof Zemeła, „Autografy” posłów ziemi kieleckiej z 1919 roku, s. 249

  KRONIKA NAUKOWA

• Witold Guca, Kielce średniowieczne i nowożytne – II sympozjum Muzeum Historii Kielc, 25 listopada 2010 , s. 259
• Anna Życińska, W stronę badań regionalnych. Skarżysko-Kamienna, 4 listopada 2011 r., s. 261

  RECENZJE I OMÓWIENIA

• Witold Guca, Bitwa grunwaldzka w historii, tradycji i kulturze 1410-2010, red. Tomasz Ossowski, Kielce: Ostrowieckie Stowarzyszenie Historyczne „Solidarność i Pamięć”, 2010, s. 267
• Grzegorz Rykowski, Cezary Jastrzębski, Podróż po przeżycie. Wyprawy krajoznawcze w widłach Wisły i Pilicy w okresie międzypowstaniowym (1832-1862), Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach, 2010, s. 273
• Marcin Braniewski, Piotr Kardyś, Marcin Medyński, Krzysztof Zemeła, Tadeusz Wojewoda, Dzieje Gminy Skarżysko Kościelne, Skarżysko Kościelne: PiS Agencja Wydawniczo-Poligraficzna, 2010 , s. 279
• Anna Życińska, Teren w antropologii. Praktyka badawcza we współczesnej antropologii kulturowej, red. Tarzycjusz Buliński, Mariusz Kairski, Poznań 2011, s. 283

„Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne”, t. 14, red. Jacek Pielas, 2013, 220 s., format B5, ISSN 1731-7932, cena 26,25 zł

Spis treści

• Table of Contents , s. 7

  ARTYKUŁY I KOMUNIKATY

• Dominika Burdzy, Zapisy testamentowe Marcina Kromera dla kościołów kolegiackich w Sandomierzu, Wiślicy i Kielcach (1589 rok) , s. 11
• Christoph Augustynowicz, Region und Stadt Sandomierz im Verwaltungskonzept Westgaliziens (1795-1809) , s. 27
• Jerzy Z. Pająk, Podziały terytorialne na terenie regionu świętokrzyskiego w okresie zaborów, s. 39
• Piotr Sławiński, Kościół prawosławny na terenie między Wisłą a Pilicą w XVIII-XX wieku, s. 65
• Iwona Kania-Soboń, Administracja powiatu włoszczowskiego w czasie I wojny światowej, s. 83
• Tadeusz Wojewoda, Partie polityczne w międzywojennym Skarżysku-Kamiennej. Zakres wpływów i aktywność wyborcza, s. 95
• Agnieszka Pajek, Stowarzyszenia i bractwa religijne w parafii Świętego Krzyża w międzywojennych Kielcach, s. 109
• Michał Zawisza, Armia Czerwona na Kielecczyźnie (1944-1946), s. 119
• Andrzej Szczypka, Armia Czerwona w powiecie częstochowskim w latach 1945-1946, s. 145
• Anita Młynarczyk-Tomczyk, Model naukowo-dydaktyczny Wyższych Szkół Nauczycielskich na przykładzie Zakładu Historii Wyższej Szkoły Nauczycielskiej w Kielcach (1969-1973), s. 167
• Jarosław Dulewicz, Inwestycje przemysłowe a proces urbanizacji małych i średnich miast oraz ich wpływ na stan środowiska naturalnego w województwie kieleckim w latach 1971-1975, s. 185

  KRONIKA NAUKOWA

• Witold Guca, Monika Kosmala, Szósta edycja Świętokrzyskiego Konkursu Języka Łacińskiego i Kultury Antycznej „Per aspera ad astra” finałowy etap wojewódzki (Instytut Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, 8 lutego 2012) , s. 209

  RECENZJE I OMÓWIENIA

• Hubert Wilk, Hubert Mazur, Dzieje powiatu kieleckiego 1810-2008, red. Jacek Wijaczka, Wojciech Saletra, Kielce 2009, s. 215

”Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne”, t. 15, red. Jacek Pielas, 2014, 218 s., format B5, ISSN 1731-7932, cena 23,10 zł

SPIS TREŚCI

ARTYKUŁY

Paweł Jusiak (Lublin), Stosunek Firlejów do mieszczan i chłopów z dzierżawionych
królewszczyzn województwa sandomierskiego w XVI wieku s. 11

Marian Chachaj (Lublin), Nauczyciele szkół kalwińskich województwa
sandomierskiego w latach 1551–1660 s. 25

Piotr Kominek (Kielce), Działalność naukowa i dydaktyczna Benedykta Herbesta
w Krakowie w latach 1558–1563 s. 43

Marta Pieniążek-Samek (Kielce), Zespół portretów biskupów krakowskich w kościele
farnym w Rakowie s. 51

Anna Bernacka (Kielce), Kult świętych patronów w parafiach wiejskich prepozytury
kieleckiej w XVII–XVIII wieku s. 63

Paweł Paciorek (Kielce), Mundur szlachty województwa sandomierskiego tematem
obrad sejmikowych z lat 1776–1777 s. 85

Mariusz Nowak (Kielce), Wzorce osobowe ziemian w kazaniach pogrzebowych
w dobie zaborów (na przykładach z terenu między Wisłą a Pilicą) s. 95

Anita Młynarczyk-Tomczyk (Kielce), „Rok Ziemi Kieleckiej”. Treści i formy
popularyzacji historii s. 109

ŹRÓDŁA I MATERIAŁY

Szymon Kazusek (Kielce), Testament mieszczanki żarnowskiej Agnieszki Frejeckiej
z 1755 roku s. 127

Magdalena Kopeć (Kielce), Testament księdza Kacpra Słowika wicedziekana
kieleckiego s. 137

KRONIKA NAUKOWA

Konferencja doktorancko-studencka „Kościół i społeczeństwo w Małopolsce do
końca XVIII w.” Ośrodek Myśli Patriotycznej, Kielce, 17–18 maja 2013 roku –
Witold Guca (Kielce) s. 149

Konferencja naukowa „Życie codzienne społeczności żydowskiej na ziemiach
polskich do 1942 r.”, Chmielnik, 14–15 czerwca 2013 roku – Aron
Raszkiewicz (Kielce) s. 157

Konferencja naukowa „Rubrycele i schematyzmy Kościoła w Polsce”, Kielce,
23–25 maja 2014 roku – Artur Bąk (Kielce) s. 163

RECENZJE I OMÓWIENIA

„Cudze chwalicie – swego nie znacie” – rozważania na temat książki: Dzieje
Skarżyska-Kamiennej. Monografia z okazji 90-lecia nadania praw miejskich,
red. Krzysztof Zemeła, Piotr Kardyś, Skarżysko-Kamienna 2013 – Sylwia
Konarska-Zimnicka (Kielce) s. 173

Michał Kazimierz Nowak, Łowiectwo na ziemi pińczowskiej. Karta z dziejów
myślistwa polskiego. Część I (1815–1945), Wodzisław–Kraków 2011 – Mariusz
Nowak (Kielce) s. 183

Urszula Oettingen, Towarzystwo Ochotniczej Straży Ogniowej w Kielcach
1873–1918. Studium działalności w latach niewoli narodowej, Kielce 2010 –
Anna Myślińska (Kielce) s. 187

Ireneusz Ciosek, Samorząd miejski Kielc w latach 1917–1939, Kielce 2013 – Paweł
Wolańczyk (Kielce) s. 193

IN MEMORIAM

Janusz Kuczyński (1930–2014) – Waldemar Gliński (Kielce) s. 201

„Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne”, t. 16, red. Jacek Pielas, 2015, 154 s., format B5, ISSN 1731-7932, cena 16,80 zł

Spis treści

Table of contents, s. 7 Table of contents

ARTYKUŁY

Witold Guca (Kielce), Struktura urzędów i beneficjów kapituły kolegiackiej w Kielcach do początku XVI wieku, s. 11

Wojciech Majkowski (Kielce), Ludność wiejska w starostwie chęcińskim w XVI i pierwszej połowie XVII stulecia, s. 23

Mariusz Nowak (Kielce), Zygmunt Wielopolski wobec realizacji uwłaszczenia w ordynacji chroberskiej 1864–1868, s. 45

Monika Poszalska (Kielce), Działalność Ludwika Stumpfa – właściciela browaru kieleckiego w świetle „Gazety Kieleckiej”, s. 57

Karolina Święcich (Kielce), Religijność oraz moralność w dekanacie pińczowskim w dwudziestoleciu międzywojennym, s. 67

Marta Pieniążek Samek (Kielce), Franciszka Mączyńskiego plany rozbudowy katedry kieleckiej, s. 81

Barbara Kasprzyk (Kielce), Fabryka a miasto. Rozwój Skarżyska Kamiennej w latach 1950–1955, s. 93

ŹRÓDŁA I MATERIAŁY

Magdalena Kopeć (Kielce), Testament wikarego kieleckiego Bartłomieja Pobiedrzyka z 1648 roku, s. 119

Hubert Mazur (Kielce), Inwentarz parafii ewangelicko-reformowanej w Sielcu z 1865 roku , s. 127

KRONIKA NAUKOWA

Konferencja ,,Społeczność żydowska w Małopolsce”, Kielce, 2 lipca 2014 roku – Beata Żelazny (Kielce), s. 141

RECENZJE I OMÓWIENIA

Źródła i materiały do dziejów szlachty województwa sandomierskiego w XVI–XVIII wieku, t. 3, Akty podziałów dóbr ziemskich szlachty sandomierskiej z XVII wieku, wstęp i oprac. Jacek Pielas, Kielce 2014 – Konrad Szymański (Kielce), s. 145

Debaty świętokrzyskie. Vol. 1/2014, red. Krzysztof Bracha, Marzena Marczewska, Kielce 2014 – Artur Jankowski (Kielce), s. 147

„Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne”,  t. 17, red. Jacek Pielas, 2016, 166 s.,  format B5, ISSN 1731-7932, cena 22,05 zł

Spis treści

Artykuły

Kamil Szpunar, Miasto Jastrząb od lokacji do końca XVIII wieku. Zarys dziejów, s. 11

Krzysztof Zemeła, Rola Adama Kazanowskiego w polityce bałtyckiej Władysława IV Wazy, s. 31

Marta Pieniążek-Samek, „Na cześć i chwałę Bogu i św. Mikołajowi”. Działalność fundacyjna ks. Jana Hilarego Kasztulskiego w Szewnej, s. 47

Łukasz Janeczek, Majątek ziemski opactwa cystersów koprzywnickich w okresie kasaty w 1819 roku, s. 57

Piotr Świątecki, Atak oddziału Apolinarego Kurowskiego na Sosnowiec (7 lutego 1863 roku), s. 79

Wojciech Jaworski, Organizacje kulturalno-towarzyskie w guberniach kieleckiej i radomskiej (1867–1914), s. 87

Regina Renz, Rodzina chłopska w międzywojennej Kielecczyźnie, s. 101

Dominik Flisiak, Leon Rodal. Syjonizm rewizjonistyczny, s. 117

Ewa Kołomańska, Losy mieszkańców Michniowa po pacyfikacji wsi w dniach 12–13 lipca 1943 roku, s. 123

Tomasz Trepka, Przyczynek do zagadnienia zjawisk patologicznych w zakładach przemysłowych. Przykład początku lat sześćdziesiątych w świetle materiałów Wydziału Ekonomicznego KW PZPR w Kielcach, s. 139

Kronika naukowa

Sprawozdanie z otwarcia wystawy „Wizerunek miasta” w Muzeum Historii Kielc,  Kielce, 18 grudnia 2015 roku – Dominik Flisiak, s. 163

„Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne”,  t. 18, red. Jacek Pielas, 2017, 182 s.,  format B5, ISSN 1731-7932, cena 24,15 zł

Spis treści

Artykuły

Urszula Stępień (Sandomierz), Finis opus coronat. Karol Estrei­cher jun. – twórca ekspozycji Muzeum Diecezjalnego w Domu Długosza w Sandomierzu, s. 11

Magdalena Książek (Kielce), Uczniowie felczerscy w szpitalu św. Aleksandra w Kielcach w latach 1835–1870. Zarys problematyki, s. 31

Dominik Flisiak (Kielce), Wydarzenia rewolucyjne w Kielcach w latach 1905–1907 na łamach „Gazety Kieleckiej”,  s. 57

Regina Renz (Kielce), Przedsiębiorstwa przemysłowe w Staropolskim Zagłębiu Przemysłowym w XIX i XX wieku (do 1939 roku), s. 73

Łukasz Poniewierski (Kielce), Ksiądz Ludwik Gawroński – radny miasta Kielce 1919–1921, s. 91

Mariusz Nowak (Kielce), Aktywność polityczna, społeczna i gospodarcza Karskich z Włostowa w pierwszej połowie XX wieku – próba nakreślenia problemu, s. 101

Katarzyna Zgryza (Kielce), Rozwody żydowskie w świetle akt sądowych w okresie międzywojennym (na przykładzie województwa kieleckiego), s. 123

Anita Młynarczyk-Tomczyk (Kielce), „Walka o pamięć”. Obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego (1960–1966) i Milenium Chrztu Polski (1966) w regionie świętokrzyskim w wybranych aspektach, s. 139

Recenzje i omówienia

Jarosław Dulewicz, Miasta w ruchu. Codzienność w uprzemysławianych ośrodkach miejskich w Polsce w latach siedemdziesiątych XX wieku, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2016, ss. 328 – Artur Jatkowski (Kraków), s. 167

In memoriam

Pamięci Profesor Jadwigi Muszyńskiej – Jacek Pielas (Kielce), s. 179

„Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne”, t. 19, red. Jacek Pielas, 2018, 168 s., format B5, ISSN 1731-7932, cena 22,05 zł

Oddany do rąk czytelników tom niniejszego czasopisma zawiera artykuły o zróżnicowanej tematyce związanej z historią regionu. W części pierwszej czasopisma zawarto artykuły, w drugiej części źródła i materiały.
Spis treści
ARTYKUŁY
Konrad Szymański, Uwagi nad problematyka obsady starostwa chęcińskiego w XVI-XVIII wieku, s. 11
Kazimierz Przyboś, Posłowie województwa sandomierskiego na sejmy za panowania Jana III Sobieskiego w latach 1676-1695, s. 27
Adrianna Czekalska, Problemy nauczyciela szkoły elementarnej w pierwszej połowie XIX wieku na przykładzie sporu Adama Domaradzkiego z Wojciechem Ostrowskim w Radoszewicy, s. 47
Kamila Cybulska, Liga Kobiet Pogotowia Wojennego w Okręgu Kieleckim w latach 1914-1918, s. 61
Regina Renz, Polki i Żydówki w małych miastach międzywojennej Kielecczyzny, s. 87
Katarzyna Kumor, „Wykłopotane dzieło”. Sprawa budowy kaplicy w Machorach w diecezji sandomierskiej (1957-1964), s. 99
ŹRÓDŁA I MATERIAŁY
Artur Jankowski, Materiały źródłowe do dziejów Denhoffów herbu własnego w XVII-XVIII wieku (cz.1), s. 121
Małgorzata Karkocha, Opis świątyni parafialnej w Rembieszycach z 1790 roku, s. 139
Kamil Szpunar, Dobra Rusinów, Grabowa i Wola Gałecka W świetle inwentarza z 1795 roku, s. 151